بسم الله الرحمن الرحیم

نام کتاب: یوم الحسین ع ج۳

تاریخ انتشار: 2025 م، 1404 ه ش، 1446 ه ق

نام نویسندگان: دکتر علاءالسلام

زبان کتاب: عربی

معرفی (به زبان عربی):

من مشاهديوم الحسين صلوات الله عليه الثورات التي انطلقت بعد شهادته، ونعرف و "ثورات الثأر"، لأنها انطلقت ثأراً للحسين ودمه المسفوك ظلماً في كربلاء، ولم تهدأ إلاّ بزوال حكم بني أمية من أساسه.

كانت ثورة التوابين سنة ٦٥ في قيادة سليمان بن صرد الخزاعي رضوان الله عليه ومعه خيرة شيعة آل محمد بأكورة الثورات، وهي وإن لم تحقق هدفها وتقضي على قتلة الحسين لكنها أدت الحكم الأموي وسببت له ارباکا في عقر داره، كما أنها أسهمت مساهمة فاعلة في تحفیز نفوس المسلمين (شيعة آل محمد بالخصوص) على الوقوف بوجه الظلم والطغيان الأموي.

ثم تلتها ثورة المختار الثقفي رضوان الله عليه ومعه شيعة آل محمد عليهم السلام بالكوفة سنة ٦٦ هـ. الثورة التي شفت صدور قوم مؤمنين وقضت على الآلاف من قتلة الحسين، وبالخصوص من كان لهم دور بارز في قتل الحسين صلوات الله عليه كابن زياد و ابن نمیر وابن سعد وابن ذي الجوشن وخولي وحرملة وغيرهم لعنهم الله جميعاً.

ثم ثورة زيد الشهيد بالكوفة سنة ١٢٠ - ١٢٢ هـ فيها أيضاً ما كانت لتحصل لولا التضحية التي أقدم عليها سبط رسول الله والجهود بنفسه وأهل بيته وصحبه يوم عاشوراء من أجل دين الله وتثبيت أركان حاكميته، وكان لها دور كبير في إضعاف الحكم الأموي، بل ذهب بعض المؤرخين إلى أن حكم بني أمية قد انتهى فعلياً بعد أحداث ثورة زيد عليه السلام وملاك هشام بن عبد الملك سنة ١٢٥ هـ فاستغل بنو العباس حالة الضعف والوهن التی منی بها الحكم الأموي ونشطوا من حرکتهم التي انتهت أخيراً بسيطرة أبي مسلم الخراساني على المشرق ثم العراق وصولاً إلى الشام وسقوط حكم بني أمية.

دم الحسين المسفوك ظلماً على رمضاء الطف أوقظ في نفوس المؤمنين والصالحين روح الثورة ضد الظلم والباطل والانحراف الأموي، وبعث فيهم الحياة والنهضة بعد طول رقدة وسبات، وما زال صدى يوم الحسين عليه السلام مدوياً بعد شهادته ولا قف عند زوال مملكة بني أمية وإنما يتعداه ليقض مضجع كل الطغاة والظالمين حتى يوم البشرية الأخير على هذه الأرض.

في هذا الجزء من "يوم الحسين" نستعرض هذه الثورات. وبالطبع، ليس غرضنا السرد التاريخي ونقل مجريات الأحداث وحسب، ولكن الأهم هو:

1- عرض الحقائق كما هي، وتصحيح ما تم تحريفه منها بجهل أو بقصد.

2- استخلاص العظات والعبر؛ لأن كثيراً من الأمور والوقائع التي حدثت في تلك الحقبة هي سنن تتكرر في دنيا الامتحان.

3- الجزء يضم بحوثاً عقائدية مهمة تتناسب مع مجريات الأحداث.

"يوم الحسين" بجزئه الثالث يتضمن حوارات عديدة مع السيد أحمد الحسن في كثير من القضايا والمسائل الحساسة والمبهمة لدى كثير من المؤرخين والباحثين في المرحلة التي أعقبت شهادة الحسين صلوات الله عليه بما حوته من أحداث ومتغيرات كبيرة وخطيرة، وكانت إجاباته وتحليلاته الواضحة والبيّنة بمثابة العثور على الحلقة المفقودة التي كان يتوقف عليها اكتمال الصورة، وتعيد رسم المشهد الإيماني والإسلامي عموماً بشكل سليم ومنطقي ومنصف تماماً.

ولأجل إتمام الفائدة عرضت - قبل الثورات - مجمل الأحداث والوقائع المهمة في الفترة التي توسطت بين شهادة الإمام الحسين عليه السلام سنة 61 هـ وقيام التوابين بثورتهم سنة 65 هـ لتكتمل الصورة وتسلسل سير الأحداث لدى القارئ الكريم.

والله سبحانه أسأل أن يكتبنا في سجل شيعة الحسين صلوات الله عليه واللاحقين به، ويختم لنا بخير يوم لقاه، والحمد لله وحده.

کلمات کلیدی: ثورات الثأر، ثورة التوابين، ثورة المختار الثقفي، ثورة زيد الشهيد، سقوط بني أمية

معرفی (به زبان فارسی):

از جمله قیام‌های پس از شهادت امام حسین (علیه‌السلام)، که به «انقلاب‌های انتقام» مشهورند، قیام‌هایی بودند که برای گرفتن خون حسین و خون ناحق ریخته‌اش در کربلا به پا شد و تا ریشه‌کن شدن کامل حکومت بنی‌امیه آرام نگرفتند.

قیام التوابین در سال ۶۵ هجری قمری به رهبری سلیمان بن صرد خزاعی (رضوان‌الله‌علیه) و با همراهی گردآمدگان برگزیده از شیعیان آل محمد (ص) آغاز شد. اگرچه این قیام به هدف اصلی خود—یعنی مجازات قاتلان امام حسین—نرسید، اما ضربه‌ی سنگینی به دستگاه اموی وارد کرد و در قلب حکومت آنان اختلالی گسترده به وجود آورد. همچنین این حرکت، روح مقاومت و ایستادگی در برابر ظلم و ستم اموی را در جان مؤمنان—به‌ویژه شیعیان—تجدید کرد.

پس از آن، قیام مختار ثقفی (رضوان‌الله‌علیه) همراه با کسانی از شیعیان اهل بیت (علیهم‌السلام) در کوفه در سال ۶۶ هجری قمری رخ داد. این قیام دل‌های مؤمنان را جلا داد و هزاران نفر از قاتلان امام حسین، به‌خصوص شخصیت‌های برجسته‌ای چون ابن زياد و ابن نمیر وابن سعد وابن ذي الجوشن وخولي وحرملة و دیگرانی را که در قتل امام علیه‌السلام نقش داشتند، به سزای اعمالشان رساند.

سپس بین سال‌های ۱۲۰ تا ۱۲۲ هجری قمری، قیام زید بن علي (شهید) در کوفه به وقوع پیوست. این حرکت نیز مرهون فداکاری خالصانه‌ی سبط رسول‌الله و تلاش بی‌وقفه‌ی ایشان و خاندان و یارانش در روز عاشورا برای پاسداری از دین خدا و تحکیم پایه‌های حکومت حق بود و نقش مؤثری در تضعیف بنی‌امیه ایفا نمود. برخی مورخان بر این باورند که حکومت اموی عملاً پس از سرکوب قیام زید و سپس قتل هشام بن عبدالملک در سال ۱۲۵ قمری به پایان رسیده بود. در پی آن، بنی‌عباس از وضعیت ضعف و سستی‌ای که حکومت اموی به آن دچار شده بود بهره بردند و از حرکت خود نیرو گرفتند؛ حرکتی که سرانجام با تسلط ابومسلم خراسانی بر سرزمین‌های مشرق، سپس عراق و در ادامه شام به سقوط حکومت بنی‌امیه انجامید.

خون ناحق ریخته‌ی امام حسین (علیه‌السلام)، در جان مؤمنان و صالحان، روح قیام علیه ظلم و باطل و انحراف اموی را بیدار نمود و پس از مدت‌ها رکود و خفت، زندگی و شوریدگی را در آن‌ها زنده کرد؛ و صدای فریاد روز عاشورا تا همیشه پس از شهادت ایشان در دل‌ها طنین‌انداز ماند.

و این امر به زوال ملک بنی‌امیه محدود نمی‌ماند، بلکه فراتر رفته و آسایش هر طاغی و ستمگری را تا روز واپسین بشریت بر این زمین برهم می‌زند.

در این بخش از «روز حسین» به بررسی این انقلاب‌ها می‌پردازیم. و البته هدف ما صرفاً نقل رویدادهای تاریخی و سیر وقایع نیست، بلکه مهم‌تر آن است که:

۱. حقایق را چنان که هست عرضه کنیم و آنچه از روی جهل یا عمد تحریف شده را اصلاح نماییم.
۲. عبرت‌ها و پندها را استخراج کنیم؛ زیرا بسیاری از امور و وقایعی که در آن دوران روی داد، سنت‌هایی است که در دنیای آزمون بارها تکرار می‌شود.

۳. این بخش شامل پژوهش‌های عقیدتی مهمی است که با مجريات وقایع هم‌خوانی دارد.

«روز حسین» در بخش سوم خود، گفت‌وگوهای متعددی با آقای احمد الحسن دربارهٔ بسیاری از مسائل حساس و مبهم در میان مورخان و پژوهشگران دوره پس از شهادت امام حسین (علیه‌السلام) شامل آن‌همه رخدادها و تحولات بزرگ و خطرناک، ارائه می‌دهد. پاسخ‌ها و تحلیل‌های روشن و بی‌پیرایهٔ ایشان همچون یافتن حلقه مفقوده‌ای بود که تکمیل تصویر به آن وابسته بود و صحنه ایمان و اسلام را به‌صورت کاملاً درست، منطقی و منصفانه بازسازی می‌کند.

برای بهرهٔ بیشتر، پیش از ورود به بحث انقلاب‌ها، خلاصه‌ای از رویدادها و وقایع مهم فاصله میان شهادت امام حسین (علیه‌السلام) در سال ۶۱ هـ و قیام التوابین در سال ۶۵ هـ ارائه شده است تا تصویر و توالی حوادث برای خوانندهٔ گرامی کامل گردد.

و از خداوند سبحان خواهانم که ما را در ثبت شیعیان حسین (علیه‌السلام) و پیروان راستین او بنویسد و ختم عمرمان را به نیکوترین روزی قرار دهد که او را ملاقات کنیم. حمد و سپاس مخصوص خداوند یگانه است.

کلمات کلیدی: انقلاب‌های انتقام، قیام التوابین، قیام مختار ثقفی، قیام زید شهید، سقوط بنی‌امیه