معنی ایت الله العظمی چیست وبه چه کسی گفته میشود.
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صلی علی محمدوآل محمدالائمه والمهدیین وسلم تسلیماکثیرا
معنی آیة الله العظمی چیست؟
و آیا این اصطلاح مختص ائمه ع است یا عام و به همه علما نسبت داده می شود؟
جواب:
﴿قَالَ لَهُمْ مُوسَى وَيْلَكُمْ لا تَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ كَذِباً فَيُسْحِتَكُمْ بِعَذَابٍ وَقَدْ خَابَ مَنِ افْتَرَى﴾
[موسى به آنان گفت: «واى بر شما! دروغ بر خدا نبنديد، كه شما را با عذابى نابود مىسازد! و هر كس كه (بر خدا) دروغ ببندد، نوميد (و شكست خورده) مىشود!»].(1)
آیت همان علامت یا دلیل است، و نسبت آن به خداوند تبارک و تعالی یا از جهت اثبات وجود خدای سبحان و یا از جهت معرفت خدای تبارک و تعالی می باشد.
اما از جهت اثبات وجود خداوند همه مخلوقات و موجودات آیات خداوند هستند که انسان عظیم ترین آنهاست پس همه موجودات اشاره به وجود خالق دارد چرا که مخلوق هستند و همچنین اشاره به وجود مؤثر دارند چون آثار هستند و انسان بیشترین اشاره و دلالت را بر وجود خالق تبارک و تعالی دارد.
و اما از جهت معرفت خدای تبارک و تعالی، ایاتی و جود ندارد جز حجتهای خداوند بر خلق که آیات خداوند به حساب می آیند، به این دلیل که به واسطه آنها خداوند شناخته می شود در واقع آنها به حق و یقین نشانگر خداوند هستند، و با این معنی آیات خداوند ائمه اطهار ع هستند، و آیت الله العظمی انحصاراً، امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب ع می باشد، و آیت الله در این زمان امام مهدی ع خواهد بود، بلکه نامگذاری به نام ایت الله العظمی برای امام مهدی محمد بن الحسن العسکری ع هم صحیح نمی باشد، چرا که این مقام عالي به وصی اوصیاء علی بن ابی طالب ع اختصاص دارد، به این دلیل که بعد از حضرت محمد اوست که خداوند را شناخت و به خلق شناساند.
و اما علماء از این نامگذاری قطعاً خواهان معنای اول نمی باشند چرا که شامل هر انسانی می شود چه صالح باشد و چه غیر صالح. بلکه دیدگاه معنای اول به جنس مخلوق نظر دارد، و استفاده از آن برای تشخیص افراد از جنسی واحد سفسطه و سبک عقلی بیش نیست، بنابراین آنها مسلماً خواهان معنای دوم هستند، که به این ترتیب خود را وارد امری غیر مجاز کرده اند، و این نامگذاری یعنی آیت الله بر غیر از ائمه اطهار ع حرام است و نامگذاری آیت الله العظمی برای کسی غیر از امیرالمؤمنین ع نیز حرام است.
و در روایات صحیح اهل بیت ع نامگذاری فاطمه س و ائمه ع به آیت الله دیده می شود، در روایاتی از امام کاظم ع که از پدرش ع نقل می کند آمده است که رسول الله ص می فرماید:
(وارد بهشت شدم و دیدم که با طلا بر دروازه آن نوشته شده: لا اله الا الله، محمد حبیب الله، علی بن ابی طالب ولی الله، فاطمة آیه الله).(2)
و در روایتی ديگر امیرالمؤمنین ع می فرماید:
(امام کلمة الله و حجت خدا و وجه خدا و نور خدا و حجاب خدا و آیت خدا است، خداوند او را انتخاب کرده و هر چه بخواهد در او می گرداند و با آن ولایت و طاعت بر جمیع خلق را برایش واجب می گردد و او ولی خداوند در آسمانها و زمین است).(3)
در مورد نامگذاری امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب ع به نام آیت الله العظمی، شیخ مفید و شهیداول و سید بن طاووس[ در کتاب اقبال] می گویند، روایت است که جعفر بن محمد صادق ع به زیارت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه می رود و این گونه ایشان ع را زیارت می نماید:
(... السلام علیک یا آیت الله العظمی).(4)
و نیز نهی و انکار بر آنکه، کسی غیر از امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب ع را به امیرالمؤمنین بنامد نیز در روایات آمده است روایت است از امام صادق ع که مردی از ایشان درباره قائم ع می پرسید و قائم ع را امیرالمؤمنین می نامید، امام صادق ع به او فرمود:
(خیر، این نامی است که خداوند با آن امیرالمؤمنین ع را نامید و کسی قبل از او به این نام نامیده نشده و کسی بعد از او به این نام نامیده نمی شود الا کافر باشد) گفتند فدایتان شوم چگونه بر ایشان درود بفرستیم؟ فرمودند: (می گویند السلام علیک یا بقیة الله) سپس این آیه را تلاوت فرمودند: ﴿بَقِيَّةُ اللّهِ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ﴾.(5) (6)
پس مردم باید بدانند که نباید از حدود خود فراتر روند و خصوصاً علما که باید به این حدود احترام گذاشته و از آن پیروی کنند و همگان باید بدانند که حکمت با تواضع پرورش می یابد نه با تکبر.
(1). طه: 61.
(2). كنـز الفوائد ج 1 ص 149.
(3). بحار ج 25 ص 169، مشارق أنوار اليقين: البرسي.
(4). (البحار ج 97 ص 373، الإقبال ص 608، مفاتيح الجنان ص 448 زيارت أمير المؤمنين در روز ميلاد پيامبر (ص)
(5). هود:86.
(6). الكافي ج 1 ص 411.
(7). الكافي ج1 ص 412 ح3.
(8). نجم: 23 الی 30.