جوانان احمد الحسن
وصی و فرستاده امام مهدی علیه السلامجوانان احمد الحسن
الأجوبة الفقهية (كتاب الصيام) پاسخ‌های فقهی (کتاب روزه) | الأجوبة الفقهية (كتاب الصيام) پاسخ‌های فقهی (کتاب روزه)
دیدن هلال:
رؤية الهلال:
دیدن هلال:
س٣٠/ ما حكم الاستهلال بالنسبة للمؤمنين ؟
پرسش ۳۰:
حکم پیدا کردن ماه برای مؤمنان چیست؟
ج/ الاستهلال واجب على المؤمنين، وإن قام به من تصح شهادتهم سقط عن الآخرين.
پاسخ:
استهلال (جستجوی هلال ماه) بر مؤمنان واجب است و اگر عده‌ای که شهادت‌شان صحیح باشد اقدام به این کار نمایند از دیگران ساقط می‌گردد.
س٣١/ ومتى يكون بداية الرؤية والاستهلال لشهر رمضان، أفي النهار أم الفجر أم بعد الزوال أم قبله أو في وقت ظهور الشفق أو بعده أو قبله أو غير ذلك ؟
پرسش ۳۱:
چه وقتی باید به رؤیت و استهلال ماه رمضان پرداخت؛ در روز یا هنگام صبح یا بعد از ظهر یا پیش از ظهر، یا هنگام پیدا شدن شفق یا پس از آن یا پیش از آن و یا مواقع دیگر؟
ج/ مبدأ الاستهلال والرؤية من بعد الزوال من يوم ۲۹ من الشهر السابق (بالنسبة لرمضان يكون شهر شعبان)، ويمتد الاستهلال إلى منتصف الليل، وإن كانت رؤية الهلال تتم عادة بعد غياب الشمس وقبل ذهاب الشفق.
پاسخ:
آغاز استهلال و رؤیت هلال ماه، بعد از ظهر روز بیست و نهم ماه قبل است (که در مورد ماه رمضان، ماه شعبان میشود) و استهلال تا نیمه شب ادامه می‌یابد؛ اگرچه به طور معمول دیدن هلال پس از پنهان شدن خورشید و پیش از رفتن شفق، تمام میشود.
س٣٢/ هل من شروط المستهل المؤمن: البلوغ، سلامة النظر، العدالة، وحدة المکان والزمان للشاهدین، التیقن والاطمئنان من الرؤیة، الخبرة في التشخیص ؟
پرسش ۳۲:
آیا موارد زیر از شروط استهلال کنندۀ مؤمن هستند؟ بلوغ، سلامت بینایی(۱)، عدالت، یکی بودن مکان و زمان برای مشاهده‌کنندگان، نگاه مستقیم(۲)، اطمینان داشتن از رؤیت، مهارت و تجربه در تشخیص(۳).
۱-یعنی بینایی‌اش ضعیف نباشد اما کسی که از عینک و با استفاده از آن بینایی‌اش کامل می‌گردد شامل این حکم نمی‌شود
۲- یعنی دیدن باید با چشم صورت گیرد نه با دوربین، تلسکوپ پریسکوپ یا آینه
۳-یعنی دارای دانش و قدرت تشخیص نظری باشد؛ به عبارت دیگر در تشخیص و استهلال قدرت درک داشته باشد.
ج/ من الشروط: البلوغ والعقل والعدالة.
پاسخ:
بلوغ، عقل و عدالت از جملۀ شروط است.
س٣٣/ وفي موارد ثبوت رؤية الهلال ورد: (أو رؤي رؤية شائعة)، والسؤال: هل يختص الشياع بالمجتمع المؤمن فقط أو يشمل غيره ؟
پرسش ۳۳:
در مورد یکی از موارد اثبات رؤیت هلال گفته شده: (به صورت شایع رؤیت شده باشد). سوال این است که آیا این شایع بودن به جامعۀ مؤمنان اختصاص دارد یا شامل غیرمؤمنان هم میشود؟
ج/ الشياع لا يختص بالمؤمنين.
پاسخ:
شایع بودن رؤیت مختص به مؤمنان نیست.
س٣٤/ أيضاً قد يحصل شياع عن طريق وسائل الإعلام المنتشرة في أيامنا هذه، فهل يعتمد عليه ؟
پرسش ۳۴:
شایع شدن در زمان ما از طریق رسانه‌های جمعی نیز حاصل میشود. آیا بر این نوع شایع بودن هم می‌توان اعتماد نمود؟
ج/ الشياع يكون بين الناس بأنهم رأوه بأنفسهم أي لو سألت الناس فستجد كثيراً منهم يقول إنه رأى الهلال بحيث يحصل لك اطمئنان أنهم لا يتواطئون على الكذب.
پاسخ:
شایع بودن در بین مردم به این صورت می‌باشد که آنها خودشان دیده باشند؛ یعنی اگر از مردم بپرسی بسیاری از آنها بگویند هلال را دیده‌اند به طوری که شما اطمینان پیدا می‌کنی که آنها بر دروغ تبانی نکرده‌اند.
س٣٥/ وفي موضوع رؤية الهلال: هل يشترط الاثنان في الشهادة على الرؤية دون الإخبار بثبوت الشهر، فلو نقل شخص مؤمن - رجلاً كان أو امرأة - أنّ اثنين قد شاهدا الهلال، هل يثبت للسامع دخول الشهر اعتماداً على قوله ؟
پرسش ۳۵:
در مورد رؤیت هلال، آیا شهادت دادن دو نفر بر رؤیت هلال بدون آگاه شدن از ثابت شدن شروع ماه کفایت می‌کند؟ یعنی اگر مرد یا زن مؤمنی نقل کند که دو نفر هلال را دیده‌اند آیا بر شنونده آمدن ماه ـ‌براساس اعتماد به سخن این شخص‌ـ اثبات می‌گردد؟
ج/ لا يثبت.
پاسخ:
ثابت نمی‌شود.
س٣٦/ وماذا لو كان السامع شخصاً لا يستطيع التأكد من الخبر المنقول له لأي سبب كان كالحبس أو غيره، ولكن غلب على ظنه دخول الشهر بقول المخبر، هل يكفيه الصيام اعتماداً عليه ؟
پرسش ۳۶:
اگر شنونده، شخصی باشد که به هر دلیلی ـ‌مثلا زندانی بودن یا سایر دلایل‌ـ نمی‌تواند از خبر نقل شده یقین حاصل کند، ولی با توجه به سخن خبر دهنده ظن و گمانش غلبه کند بر اینکه وارد ماه شده است، آیا این اعتماد و تکیه کردن بر این شخص، روزه‌اش را کفایت می‌کند؟
ج/ يكفيه إلا إن ظهر له في المستقبل خلافه.
پاسخ:
کفایت می‌کند مگر اینکه در آینده خلافش آشکار شود.
س٣٧/ وعن ثبوت الهلال أيضاً ورد: (ويثبت بشهادة النساء)، والسؤال: هل تحسب كل شهادتين بشهادة واحدة وبالتالي نكون بحاجة إلى شهادة أربعة نساء ؟
پرسش ۳۷:
در مورد ثابت شدن هلال آمده است: (و با شهادت زن‌ها نیز ثابت میشود). سوال: آیا شهادت دو زن یک شهادت حساب میشود؟ و یا به عبارت دیگر آیا نیاز به شهادت چهار زن داریم؟
ج/ يثبت بشهادة رجل وامرأتين.
پاسخ:
با شهادت یک مرد و دو زن ثابت میشود.
س٣٨/ (لا يثبت الهلال بشهادة الواحد)، والسؤال: حتى ولو كانت شهادته تورث العلم للسامع ؟
پرسش ۳۸:
(رؤیت هلال با شهادت دادن یک نفر ثابت نمی‌گردد). سوال: حتی اگر شهادت این یک نفر برای شنونده علم‌آور باشد؟
ج/ لا يثبت بشهادة الواحد.
پاسخ:
با شهادت یک نفر ثابت نمی‌شود.
س٣٩/ هل لوحدة الأفق أو تعدده دور في تحديد الهلال ؟
پرسش ۳۹:
آیا یکی بودن افق و یا تعدُّد آن در مشخص کردن هلال تأثیری دارد؟
ج/ هذا جواب لسؤال قريب من هذا السؤال وهو موجود في كتاب الجواب المنير: (بالنسبة لولادة الهلال لا علاقة لها بالأفق المنسوب إلى مكان الناظر أما رؤيته بالعين فهي تتأثر بالأفق قطعاً لأنه منسوب إلى مكان الناظر، وإذا حكم الإمام العادل (علیه السلام) بأول الشهر القمري أو ختامه يثبت على كل أهل الأرض بغض النظر عن الرؤية البصرية وإمكانها أو عدمه).
پاسخ:
این جواب سوالی است که مشابه این سوال می‌باشد و در کتاب پاسخ‌های روشنگر موجود است: (در خصوص زمان پیدایش هلال، ارتباطی با افق منسوب به مکان ناظر، وجود ندارد اما رؤیتش با چشم قطعاً متأثر از افق می‌باشد؛ زیرا وابسته به مکان ناظر است. هنگامی که امام عادل (علیه السلام) حکم به اول ماه قمری یا پایان آن بدهد، برای همۀ اهل زمین بدون توجه به رویت آن با چشم و یا امکان یا عدم امکان آن، اثبات میشود).
س٤٠/ هل يمكن أن تختلف البلدان في أول شهر رمضان أو يوم العيد، وكيف ؟
پرسش ۴۰:
آیا امکان دارد سرزمین‌ها در اول ماه رمضان یا روز عید دچار اختلاف شوند؟ و این اختلاف چگونه می‌باشد؟
ج/ تختلف بحسب ثبوت الرؤية بالطريقة التي بينتها في الشرائع أما عند حضور الإمام العادل وحكمه بأول الشهر القمري فيثبت في كل البلدان.
پاسخ:
براساس اثبات رؤیت به روشی که در کتاب شرایع بیان کردم اختلاف پیدا می‌کنند؛ اما در زمان حضور امام عادل و حکم ایشان به اول ماه قمری، برای همۀ سرزمین‌ها ثابت می‌گردد.
س٤١/ ورد في الشرائع: (وإذا ثبت رؤية الهلال في بلد ثبتت في كل البلاد التي لا تختلف عنه في الوقت أكثر من ربع الليل والنهار أي ست ساعات)، والسؤال: بالنسبة إلى البلدان التي تتقدم أو تتأخر عن بلد الرؤية بأكثر من ذلك، فمثلاً: إذا ثبتت الرؤية في منطقة الشرق الأوسط غروب يوم الخميس فسيكون الجمعة أول الشهر الفضيل، فبالنسبة إلى استراليا التي تتقدم عليها بأكثر من ست ساعات وأمريكا التي تتأخر بأكثر من ذلك أيضاً متى يكون عندهم اليوم الأول ؟
پرسش ۴۱:
در کتاب شرایع آمده است: (اگر هلال در یک منطقه دیده شود در تمام مناطق دیگر که از لحاظ ساعت با هم بیشتر از یک چهارم شبانه روز یعنی شش ساعت فاصله ندارند ثابت میشود). سوال: در مورد سرزمین‌هایی که تأخّر یا تقدمشان از سرزمین رؤیت شده بیشتر از این مقدار باشد چطور؟ به طور مثال اگر هلال، غروب روز پنج‌شنبه در منطقۀ خاور میانه دیده شود، روز جمعه اول ماه مبارک خواهد بود، حال برای استرالیا که بیش از شش ساعت جلوتر از خاور میانه و یا آمریکا که بیشتر از شش ساعت از آن عقب‌تر است، روز اول ما چه موقعی خواهد بود؟
ج/ يكون عند كل بلد بحسب ثبوت الرؤية فيه أو في بلاد يصح أن يعتمدوا على رؤية الهلال فيها كما هو مبين، أما لو حضر الإمام فحكمه بأول الشهر يشمل كل البلاد.
پاسخ:
همانطور که مشخص است، اول هر ماه در هر سرزمینی، بر حسب ثابت شدن دیده شدن هلال در آنجا یا در سرزمین‌هایی که می‌توان بر دیده شدن هلال در آنها اعتماد نمود، می‌باشد، اما اگر امام حاضر باشد، حکم او در مورد آغاز ماه تمامی سرزمین‌ها را دربرمی‌گیرد.
س٤٢/ هل يشترط رؤية الهلال بالعين المجردة، أم تكفي الرؤية ولو عبر الأجهزة الحديثة كالتلسكوبات وأمثالها ؟
پرسش ۴۲:
آیا دیدن هلال با چشم غیرمسلح شرط است؟ یا صرفاً دیدن ماه کفایت می‌کند حتی اگر با استفاده از تجهیزات مدرن امروزی مانند تلسکوپ و نظایر آن باشد؟
ج/ يمكن الاستفادة من الأجهزة لتحديد المكان والارتفاع والجهة، ولكن لا يثبت إلا إن رؤي الهلال بالعين المجردة.
پاسخ:
می‌توان از تجهیزات و وسایل برای معین کردن مکان، ارتفاع و سمت و سو استفاده کرد اما دیده شدن هلال تنها با چشم غیر مسلح ثابت می‌گردد.
س٤٣/ لو فرض أنّ الأفق في المنطقة التي يتوقع فيها طلوع الهلال غائم ولا يمكن معه الرؤية بالعين أصلاً، هل يعمل على حساب شعبان ثلاثين أم هناك حل آخر ؟
پرسش ۴۳:
اگر فرض کنیم افق در منطقه‌ای که در آن انتظار دیدن هلال وجود دارد، ابری و به هیچ وجه امکان رویت با چشم وجود نداشته باشد، آیا می‌توان بر اساس سی‌امین روز شعبان عمل کنیم یا راه حل دیگری وجود دارد؟
ج/ قد بيَّنت الحلول الأخرى في أكثر من موضع منها ثبوت الرؤية في بلد آخر بحسب ما مبين.
پاسخ:
راه حل‌های دیگری را در جاهای دیگر بیان کرده‌ام که یکی از آنها ثابت شدن رویت در کشوری دیگر بنا بر آنچه بیان شده است می‌باشد.
س٤٤/ ما قيمة أقوال الفلكيين وأمثالهم في تحديد الرؤية أو أيام الشهر ابتداء وانتهاء ؟
پرسش ۴۴:
نظر منجمان و همانند آنها در مشخص کردن رؤیت هلال و یا معین کردن روزهای اول و آخر ماه چقدر معتبر است؟
ج/ يمكن الاستفادة منها لتسهيل الرؤية بالعين.
پاسخ:
می‌توان از نظر آنها برای تسهیل در دیدن با چشم بهره جست.
س٤٥/ هل يمكن تعاقب شهريين قمريين (٢٩) يوماً لكل منهما ؟
پرسش ۴۵:
آیا دو ماه قمری بیست و نه روزه پشت سر هم امکان‌پذیر است؟
ج/ يثبت أول الشهر بالرؤية فلا إشكال في تعاقب شهرين قمريين (٢٩) يوماً لكل منهما.
پاسخ:
اول ماه با رؤیت ثابت میشود؛ پس در اینکه دو ماه قمری بیست و نه روزه پشت سر هم باشند اشکالی وجود ندارد.
س٤٦/ في صوم الثلاثين من شعبان ورد: (ولو صامه بنية رمضان لأمارة يجزيه)، هل لنا أن نتعرف على بعض مصاديق تحقق الأمارة المقبولة أو غير المقبولة شرعاً ؟
پرسش ۴۶:
در خصوص روزه گرفتن سیام شعبان آمده است: (اگر با توجه به قراینی آن روز را به نیت رمضان روزه بگیرد، کفایت می‌کند). آیا می‌توانیم بعضی از مصادیق محقق شدن این علامت و قرینۀ مورد قبول یا غیر مقبول از نظر شرعی را بدانیم؟
ج/ الأمارة: هي أيّ علامة ترجح أن يكون اليوم هو الأول من شهر رمضان ولكن غير كافية ليثبت أنه منه مثل شهادة المؤمن الواحد، وكما بينت في الشرائع فإن الأفضل والمستحب صيام الثلاثين من شعبان بنية الندب، فإن انكشف من الشهر أجزأ.
پاسخ:
منظور از علامت و قرینه، هر نشانه‌ای است که این ظن که اول ماه رمضان است را تقویت می‌کند اما برای اینکه ثابت شود کافی نیست ـ‌مانند شهادت دادن فقط یک مؤمن‌ـ و همانطور که در شرایع بیان کردم بهتر و مستحب است که روز سیام از ماه شعبان را به نیّت استحباب روزه بگیرد، اگر بعداً مشخص شد که آن روز جزو ماه رمضان بوده است، روزهی ماه رمضان محسوب میشود.
س٤٧/ ما المقصود بالشفق فيما ورد في الشرائع: (ولا بغيبوبة الهلال بعد الشفق) ؟
پرسش ۴۷:
منظور از (شفق) که در شرایع آمده است، چیست: (و نه با پنهان شدن هلال بعد از شفق).
ج/ أي الحمرة المغربية، والمراد من هذا هو أن لا يعتبر الهلال ليوم سابق لو بقي في السماء إلى ما بعد ذهاب الحمرة المغربية.
پاسخ:
یعنی حُمرۀ مغربی (سرخی مغرب)؛ و منظور از این مطلب این است که هلال روز پیشین اگر بعد از رفتن سرخی مغرب در آسمان باقی بماند معتبر نیست.
س٤٨/ ورد في الشرائع: (ولا برؤيته يوم الثلاثين قبل الزوال)، فما المقصود بذلك ؟
پرسش ۴۸:
در شرایع آمده است: (و نه با رؤیت هلال در روز سیام قبل از زوال (اذان ظهر)). مقصود از این مطلب، چیست؟
ج/ أي لو رؤي الهلال يوم الثلاثين قبل الزوال لا يعد هذا اليوم أول أيام الشهر التالي.
پاسخ:
یعنی اگر هلال روز سیام را پیش از زوال (ظهر) ببیند، امروز اولین روز ماه آینده محسوب نمی‌گردد.
*****
