جوانان احمد الحسن
وصی و فرستاده امام مهدی علیه السلامجوانان احمد الحسن
کتاب متشابهات جلد دوم | کتاب متشابهات جلد دوم
پرسش ۴۶: معنای گفتار امیر المؤمنین (ع): (و کمال اخلاص برای او، نفی صفات از او است).
پرسش ۴۶:
معنای گفتار امیر المؤمنین (ع):
(و کمال اخلاص برای او، نفی صفات از او است).
سؤال/ ٤٦: قال أمير المؤمنين (ع): (وكمال الإخلاص له في نفي الصفات عنه لشهادة كل صفة أنها غير الموصوف …) ([247])، والله سبحانه وتعالى يصف نفسه في القرآن ويقول السميع البصير العليم الحكيم القدير … فكيف يكون التوحيد مخالفاً لما جاء به القرآن؟
پرسش ۴۶: امیرالمؤمنین (ع) فرموده است: (وَ كَمَالُ الْإِخْلَاصِ لَهُ نَفْيُ الصِّفَاتِ عَنْهُ، لِشَهَادَةِ كُلِّ صِفَةٍ غَيْرُ الْمَوْصُوفِ....)([248]) (و کمال اخلاص برای او، نفی صفات از او است؛ زیرا هر صفتی نشان می‌دهد که غیر از موصوف است....) در حالی که خداوند سبحان و متعال خود را در قرآن توصیف کرده است و می‌فرماید سمیع، بصیر، علیم، حکیم، قدیر.... چطور ممکن است توحید مخالف چیزی باشد که در قرآن آمده است؟
الجواب: لا مخالفة بين وصف الله سبحانه وتعالى وما جاء به القرآن وكلام أمير المؤمنين (ع) لاختلاف المقام، حيث إن القرآن يتكلم ويصف الذات أي مدينة الكمالات الإلهية والاسم الجامع لصفات الكمال الإلهية هو (الله)، ومعرفة الذات إنما تحصل بمعرفة الصفات، قال الصادق (ع): (موصوف من غير شبيه ولا مثيل) ([249]).
پاسخ:
بین توصیف خداوند سبحان و متعال و آنچه قرآن آورده است و گفتار امیر المؤمنین (ع) در وصف مقام اختلاف و تضادی وجود ندارد. چرا که قرآن درباره‌ی ذات صحبت می‌کند و آن را توصیف می‌نماید؛ ذاتی که مدینه کمالات الهی و اسم جامع برای صفات کمال الهیِ هو (الله) می‌باشد و شناخت ذات تنها از طریق شناخت صفات امکان‌پذیر می‌باشد. امام صادق (ع) می‌فرماید: (توصیف شده از چیزی است که شبیه و نظیری ندارد).([250])
أما كلام أمير المؤمنين (ع) فهو في مرتبة الإخلاص في التوحيد، أي أعلى درجات التوحيد وهو توجه العبد إلى الكنه والحقيقة، لا إلى الذات الموصوفة التي لا يخلو التوجه إليها من طمع في كسب كمال أو قضاء حاجة.
اما کلام امیر المؤمنین (ع) در مرتبه‌ی اخلاص در توحید یعنی بالاترین درجات توحید می‌باشد که عبارت است از توجّه عبد به کُنه یا حقیقت، نه به ذات توصیف‌شده که توجّه به آن از طمع در به دست آوردن کمال یا برآوردن حاجت خالی نیست.
والذات هي حجاب الكنه أو الحقيقة، والذات هي الاسم الأعظم الأعظم، والحقيقة هي الاسم الأعظم الأعظم الأعظم، فالتوجه إلى الكنه أو الحقيقة - والاسم الدال عليها (هو) والهاء للإثبات والواو للغيبة - يخلو من ملاحظة أي صفة أو اسم، إنما هو توجه بالعبادة إلى حقيقته سبحانه وتعالى دونما ملاحظة أنه كريم أو عليم أو حكيم أو قادر أو سميع أو بصير، وهذا هو تمام الإخلاص بالعبادة والتوحيد.
ذات در واقع حجاب کُنه یا حقیقت و یا همان اسم اعظم اعظم می‌باشد و حقیقت، اسم اعظم اعظم اعظم است. توجّه به کُنه یا حقیقت ـ که اسمی که به آن دلالت می‌کند (هو) می‌باشد و در آن (هاء) برای اشاره به ثابت بودن است و (واو) برای غایب بودن‌ـ از توجّه به هر صفت یا اسمی خالی است، و فقط توجّه به عبادتِ حقیقت خدای سبحان می‌باشد، بدون در نظر گرفتن اینکه او کریم، علیم، حکیم، قادر، سمیع یا بصیر است و این نهایت اخلاص در عبادت و توحید می‌باشد.
******
[247]- نهج البلاغة : الخطبة الأولى.
[248]- نهج البلاغة : خطبه اول.
[249]- بحار الأنوار : ج53 ص407.
۲۵۰- بحار الأنوار : ج53 ص407.
سر فصل ها
فهرست موضوعات کتاب پرسش ۴۶: معنای گفتار امیر المؤمنین (ع): (و کمال اخلاص برای او، نفی صفات از او است).
پرسش ۲۵: معنی حدیث «دنیا زندان مؤمن است»- فهرست کتاب متشابهات جلد دوم و مقدمه
- پرسش ۲۶: آیا این سخن حق تعالی ﴿وَاتَّقُواْ يَوْماً لاَّ تَجْزِي نَفْسٌ....﴾ شفاعت را نفی می‌کند؟
- پرسش ۲۷: معنی سخن امام حسین(ع) : «خداوندا مرا از خواری نفسم بیرون آور و از شک و شرکم پاک فرما»
- پرسش ۲۸: حجابهای نور و ظلمت و تفاوت میان آنها.
- پرسش ۲۹: اگر زمین خالی از حجّت باشد، اهلش را در خود فرو میبرد.
- پرسش ۳۰: چرا میّت را در حالیکه بر سمت راست خوابیده است رو به قبله میکنند؟
- پرسش ۳۱: علت کفن کردن میّت و فایدهای آن.
- پرسش ۳۲: چرا خداوند ذکر را به تعداد فَرد قرار داده است؟
- پرسش ۳۳: چرا تکبیر، شروع نماز است؟
- پرسش ۳۴: معنای تکبیرة الاحرام در نماز
- پرسش ۳۵: معنای سبحان ربی العظیم و بحمده.
- پرسش ۳۶: بین ذکر رکوع و ذکر سجود در نماز چه تفاوتی وجود دارد؟
- پرسش ۳۷: معنای ﴿اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى﴾ (نام پروردگار بزرگ تو)
- پرسش ۳۸: معنای حدیث امام باقر (ع): «اگر میخواستم، توحید را از صمد منتشر میساختم»
- پرسش ۳۹: سنگسار شدن سپاه ابرهه با سنگهای سِجّیل.
- پرسش ۴۰: دلیل حج و هدف از آن.
- پرسش ۴۱: معنای سخن موسی (ع) در سورهی شعرا: ﴿فَعَلْتُهَا إِذًا وَأَنَا مِنَ الضَّالِّينَ﴾.
- پرسش ۴۲: القا کردن شیطان در آرزوی پیامبر و معنای آن.
- پرسش ۴۳: استعاذهٔ مریم (ع) در آیهی: ﴿ از تو به خدای رحمان پناه میبرم ﴾
- پرسش ۴۴: علت دفن کردن میّت اگر نیمهای از او یافت شود که سینه در آن باشد!
- پرسش ۴۵: معنای آیات ﴿الم * ذَلِكَ الْكِتَابُ.... وَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾.
- پرسش ۴۶: معنای گفتار امیر المؤمنین (ع): (و کمال اخلاص برای او، نفی صفات از او است).
- پرسش ۴۷: معنای آیات ﴿فَالْمُقَسِّمَاتِ أَمْرًا.... قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ﴾.
- پرسش ۴۸: معنای آیهی ﴿ مردی از دوردست شهر دوان دوان آمد و... ﴾.
- پرسش ۴۹: معنای آیهی ﴿ خداوند نور آسمانها و زمين است... هر بامداد و شبانگاه تسبيحش گويند ﴾
- پرسش ۵۰: آیا قائم با اصول فقه بر اهل علم احتجاج می‌کند؟
- پرسش ۵۱: ملائکه از کجا دانستند انسان خونها میریزد؟
- پرسش ۵۲: معنای آیهی ﴿ اما ستمکاران آن سخن را به گونهای ديگر کردند و.... ﴾
- پرسش ۵۳: معنای آیهی ﴿ و گمراهان از پیِ شاعران میروند ﴾
- پرسش ۵۴: معنای آیهی ﴿ در آن روز چهرههايی هست زيبا و درخشان ﴾
- پرسش ۵۵: معنای آیهی ﴿ چون موسی به ميعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت،....﴾
- پرسش ۵۶: نسبت دادن مکر و استهزا به خداوند سبحان.
- پرسش ۵۷: معنای «و خوشنودی خود را در این بامداد به من عطا فرما»
- پرسش ۵۸: شرافت توحید و یگانهپرستی
- پرسش ۵۹: آیا هر چیز که دل به آن تعلّق پیدا کند شرک می‌باشد؟
- پرسش ۶۰: شرک پنهان
- پرسش ۶۱: معنای آیهی ﴿إِنَّ اللهَ يُمْسِكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَن تَزُولَا....﴾
- پرسش ۶۲: عرش و کرسی
- پرسش ۶۳: عالَم ذر در آیهی ﴿ و آنگاه که پروردگار تو از بنی آدم ....﴾
- پرسش ۶۴: معنای «مسوّمین» در آیهی ﴿ از فرشتگان نشاندار﴾
- پرسش ۶۵: معنای آیهی ﴿ تا آنکس که زنده است را بيم دهد....﴾
- پرسش ۶۶: معنای آیهی ﴿ و هر چيز زندهای را از آب پديد آورديم؟ ﴾
- پرسش ۶۷: معنای آیهی ﴿ و عرش او بر آب بود ﴾
- پرسش ۶۸: توصیف عبادت آزادگان و حدود آن.