جوانان احمد الحسن
وصی و فرستاده امام مهدی علیه السلامپرسش ۱۵: میوههایی که میخوریم بر خاکی که در آن بقایای اجساد انسانها است پرورش یافته؛ بنابراین آیا ما اجساد انسانها را میخوریم؟([205])
پاسخ: جسم مادی عبارت است از ظهور یا تجلّی صورت مثالی در ماده یا عدمی که قابلیت وجود دارد، و در نتیجه طعم، بو، رنگ و تمام ویژگیهای جسم مادی، از صورت مثالی آن نشأت میگیرد. خود ماده ـکه همانطور که پیشتر بیان شد عدمی است دارای قابلیت وجودـ اگر در آن، صورت پرتقال متجلّی شود، دارای رایحهای خوش و طعمی لذیذ و برای خوردن حلال میشود؛ و اگر در آن، صورت لاشهی گندیدهای تجلّی یابد، دارای بویی ناپسند و خوردن آن حرام میگردد.
بنابراین جسم انسان پس از مرگ ـاگر خداوند تجزیه و تباه شدن را برایش اراده کندـ به یک مشت خاک تبدیل خواهد شد، و صورت مثالی و جسمانی مشتی خاک، با صورت جسم انسان متفاوت میباشد، و در نتیجه بین جسم انسانیِ تباه و فرسوده شده و مشتی خاک که از این فرسایش به وجود میآید، هیچگونه وجه اشتراک واقعی وجود ندارد و تنها وجه اشتراکی که باقی میماند اشتراکی توهّمی و ظنّی است که بر اساس مشترکات ماده بنا شده است.
ماده: عدمی است با قابلیت وجود، و تشخیص و تخصیص برای صورت مثالی. برخی صورتهای مثالی متفاوت از برخی دیگر است و بعضی از بعضی دیگر به وجود نمیآید. درختی که به عنوان مثال، بر جسمِ تجزیه شده روییده و از آن میوهای حاصل گشته، جسم تجزیه شده را جذب نکرده است بلکه مواد داخل خاک، دارای خصوصیات و ویژگیهایی میباشد که با جسم تجزیه شده متفاوت میباشد حتی اگر در ماده یا همان عدم با قابلیتِ داشتنِ وجودی که ویژگی و خصوصیتی محسوب نمیشود، مشترک باشد. حال اگر به عنوان مثال انسانی چنین میوهای را بخورد، در واقع چیز حاصل شده از جسم تجزیه شده را نمیخورد؛ و نه آکلی وجود دارد و نه مأکولی.
******
[204]- وقد عرفتْ هذه الشبهة في كلمات الفلاسفة بـ (شبهة الآكل والمأكول).
[205]- این شبهه به شبههی «آکل و مأکول» (خورنده و خورده شونده) معروف است.