خامساً: تعدد مصدر الرزق

پنجم:

 تعدّد منبع درآمد

 

إذا تعدد مصدر رزق الإنسان ومكاسبه (كأن يكون لديه محل وراتب شهري .. وهكذا) وأراد أن يخمس، كيف يكون ذلك ؟

اگر انسان چند منبع درآمد و محل کسب داشته باشد ـ‌مثلاً هم مغازه داشته باشد و هم حقوق ماهانه و به همین ترتیب موارد دیگر‌ـ و بخواهد خمس پرداخت کند، خمس وی چگونه خواهد بود؟

 

الجواب: من يريد أن يخمس ابتداءً وعنده أكثر من مصدر رزق، فله أن يختار مصدر رزق واحد يُعفى من الخمس (أي يعطي رأس المال لذلك المصدر)، وعندئذٍ لا يجب فيه الخمس إن كان بمقدار حاجته، وإن كان يفيض على الحاجة فيخمس من رأس المال بمقدار الزيادة كما تقدم، وأما ما زاد على المؤونة من ربح مصدر الرزق فيخمسه عند حلول سنته الخمسية. 

پاسخ: کسی که برای بار اوّل می‌خواهد خمس بپردازد و بیش از یک منبع درآمد دارد می‌تواند یک منبع درآمد را انتخاب کند تا از خمس مستثنی باشد (یعنی سرمایه را به آن منبع نسبت بدهد) که در این صورت اگر به اندازۀ نیاز وی باشد خمسی به آن تعلّق نمی‌گیرد و اگر از مقدار نیازش بیشتر باشد از اصل آن سرمایه به نسبت مقدار اضافی ـ‌همان‌گونه که گفته شد‌ـ خمس پرداخت می شود و در مورد بهرۀ آن منبع درآمد که از هزینه سالانه‌اش افزون آمده است، خمس آنرا هنگام حلول سال خمسی جدا می‌کند.

 

وأما باقي مصادر رزقه الأخرى فيجب فيها الخمس، ولا يعفي مصدرُ رزق مصدرَ رزق آخر من الخمس، فإذا كان من ضمن مصادر رزقه راتب شهري يكفيه فما تبقى منه في رأس سنته الخمسية يقوم بتخميسه. 

امّا در مورد سایر منابع درآمدش، خمس آنها واجب است و هیچ منبع درآمدی منبع درآمد دیگر را از خمس مستثنی نمی‌کند. بنابراین اگر کنار منابع درآمدش حقوق ماهانه‌ای داشته باشد که وی را کفایت کند خمس آنچه را که در رأس سال خمسی‌اش اضافه آمده است جدا می‌کند.

 

وتعدد مصادر الرزق هي في الأغلب واضحة ويستطيع الإنسان فرزها، ولكن قد تتشابه عليه بعض الأمور، كما إذا كان لدى شخص أرض زراعية فيها مجموعة من النخيل وفيها ماكنة لسقي الأرض الزراعية، ويقوم بتربية مواشي فيها كالأبقار، فهل تُعد هذه كلها مصدر رزق واحد أم متعدد ؟

در اغلب موارد تعدّد منابع درآمدی، واضح و روشن است و انسان می‌تواند آنها را از یکدیگر جدا کند، ولی ممکن است برخی امور بر وی مشتبه گردد. مثلاً اگر شخصی زمین زراعی دارد که در آن تعدادی درخت نخل وجود دارد و موتور آبی نیز در آنجا هست که زمین زراعتی را آبیاری کند و به پرورش برخی دام‌ها ـ‌مثل گاو‌ـ نیز در آن زمین مبادرت ورزد، آیا همۀ اینها یک منبع درآمد به حساب می‌آیند یا چند منبع درآمد؟

 

الجواب: الأرض والنخيل وماكنة السقي مصدر رزق، والأبقار مصدر رزق آخر. 

پاسخ: زمین، نخلستان و موتور آبیاری، یک منبع درآمد و گاوها منبع درآمد دیگری به حساب می‌آیند.

 

ثم إنّ الأمثلة التي قد لا يتضح للمكلف فرزها من حيث تعدد مصدر الرزق أو وحدته ما على المؤمن إلا أن يسأل الإمام ع عنها ليتم تحديدها من قبله، والحمد لله على نعمه.

بهعلاوه در خصوص مواردی که جدا کردن آنها برای مکلّف از نظر متعدّد یا یکی بودن منبع درآمد روشن و واضح نباشد چیزی بر عهدۀ مؤمن نیست مگر اینکه دربارۀ آنها از امام ع  سؤال کند تا از سوی وی مشخص گردند، و خدا را برای نعمت‌هایش شاکریم.