پرسش ۵۲۸ ترتیب آیات تطهیر چگونه است و معنای اهل بیت در رَحْمَتُ اللّهِ - أَهْلَ الْبَیّت

الجواب: بسم الله الرحمن الرحيم

والحمد لله رب العالمين، وصلى الله على محمد وآل محمد الأئمة والمهديين وسلم تسليماً.

بالنسبة لترتيب القرآن سوراً وآيات لا يقول أحد أنها كما أنزل إلا جاهل، فأما اختلاف ترتيب السور فقد ثبت عند كل المسلمين أن هناك أكثر من ترتيب لها على الأقل بحسب مصاحف الصحابة، ويمكنكم مراجعة الكتب التي تعرضت لتاريخ القرآن وما روي في ذلك.

پاسخ: بسم اللّه الرحمن الرحیم

والحمد للّه رب العالمین، و صلی اللّه علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً.

در خصوص ترتیب نزول سوره‌ها و آیات قرآن، هیچ کسی مدعی نیست که آنها به همان صورت که نازل شده مرتبگشته است؛ مگر جاهل! اختلاف ترتیب سوره‌های قرآن، برای همه‌ی مسلمانان ثابت شده است و طبق قرآن‌هایصحابه، حداقل بیش از یک چینش برای آیات و سوره‌ها وجود دارد. در این خصوص می‌توانید به کتبی که در موضوعتاریخ قرآن نوشته و آن چه که در این باب روایت شده است، مراجعه نمایید.

وأما ترتيب الآيات وكونه ليس كما أنزل فتدبر هاتين الآيتين، وهما قوله تعالى: ﴿وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجاً يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْراً فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِي أَنفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ﴾⁽⁾.

در خصوص چینش آیات و این که ترتیب آنها طبق نزول نیست، در این دو آیه تدبر نما. خدای متعال می‌فرماید: ﴿کسانی که از شما بمیرند و زنانی بر جای گذارند، آن زنان باید که چهار ماه و ده روز انتظار بکشند، و چون مدت‌شان بهسر آمد، اگر درباره‌ی خویش کاری شایسته و درخور کردند، بر شما گناهی نیست، که خدا به کارهایی که می‌کنید آگاهاست)⁽⁾.

وقوله تعالى: ﴿وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجاً وَصِيَّةً لِّأَزْوَاجِهِم مَّتَاعاً إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِي مَا فَعَلْنَ فِيَ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعْرُوفٍ وَاللّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾⁽⁾.

و نیز می‌فرماید: ﴿مردانی از شما که می‌میرند و زنانی بر جای می‌گذارند، باید درباره‌ی زنان خود وصیت کنند کهمخارج آنها را به مدت یک سال بدهند و از خانه اخراج‌شان نکنند، پس اگر خود خارج شوند، در مورد تصمیمی که به نحو شایسته‌ای برای خود می‌گیرند، گناهی بر شما نیست، و خدا غالب و حکیم است)⁽⁾.

فالآيتان المتقدمتان ناسخة ومنسوخة وهما في عدة المرأة المتوفى عنها زوجها، فكان الحكم في البداية أن العدة عام كما في الحنيفية الإبراهيمية ومن ثم نسخ الحكم فأصبحت العدة أربعة أشهر وعشرة أيام، والنتيجة أن الآية رقم (٢٣٤) ناسخة للآية رقم (٢٤٠)، أي أن الآية الناسخة في سورة البقرة متقدمة على الآية المنسوخة، في حين أنك إذا تدبرت الأمر ستعلم بأن المنسوخ لابد أن يكون متقدماً على الناسخ في النزول، وبالتالي سيتبين لك أن الآيتين في سورة البقرة ليستا مرتبتين بحسب النزول، وهذا يكفي للدلالة على أن المصحف الذي بين أيدينا لا يمكن أن يقطع بأن آياته جميعها مرتبة بحسب التنزيل.

دو آیه‌ی مذکور ناسخ و منسوخ‌اند. این آیات مربوط به عدّه‌ی زنی است که شوهرش وفات کرده است. در ابتدا حکماین بود که عده، یک سال تمام باشد، همان‌طور که در دین حنیف ابراهیمی چنین مقرر بوده است. سپس این حکمنسخ شد و عدّه، چهار ماه و ده روز گشت. در نتیجه، آیه‌ی شماره ۲۳۴ ناسخ آیه‌ی ۲۴۰ است؛ یعنی آیه‌ی ناسخ درسوره‌ی بقره، پیش از آیه منسوخ قرار دارد در حالی که اگر شما در این خصوص دقت نظر به خرج دهی، درخواهییافت که در باب نزول آیات، منسوخ باید بر ناسخ مقدم باشد. بنابراین برای شما آشکار می‌گردد که این دو آیه‌یسوره‌ی بقره طبق نزول مرتب نشده‌اند. همین موضوع دلیلی کافی است که نمی‌توان به‌طور قطع مدعی شد قرآنی کهامروزه در دسترس ما است، تمام آیات آن طبق تنزیل چینش شده است.

قدمت هذه المقدمة لكي يتوضح الآتي:

وهو أن الآية: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً﴾ التي تسأل عنها هي في الحقيقة ليست على ترتيب نزولها وليس هذا موضعها، وأيضاً هي آية قد خصصها النبي(ص) ببيت علي وفاطمة(ع)، فكان يقرأها ببابهم فلا يوجد داع لتعميمها بعد أن خصصها النبي(ص) إلا العناد والمكابرة.

این مقدمه را ارائه کردم تا مطلب بعدی روشن شود. آیه‌ی: ﴿ای اهل بیت، خدا می‌خواهد پلیدی را از شما دور کند وشما را چنان که باید پاک دارد)  که شما در مورد آن سؤال کرده‌ای، در واقع طبق نزول مرتب نشده است و این مکان،مکان صحیح آن نیست. ضمناً پیامبر(ص) این آیه را به خانه‌ی علی و فاطمه(ع) تخصیص داده و حضرت، آیه را بر در خانه‌ی آنها قرائت می‌کرده است. لذا حال که پیامبر آن را تخصیص داده است، دلیلی بر تعمیم آن وجود ندارد، مگر از سر عناد و ستیزه‌جویی!

أما قوله تعالى: ﴿قَالُواْ أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللّهِ رَحْمَتُ اللّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَّجِيدٌ﴾⁽⁾، فإبراهيم(ع) وزوجته سارة (عليها السلام) كلاهما من بيت واحد، فهي ابنة عم إبراهيم(ع).

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته.

أحمد الحسن - محرم الحرام/ ١٤٣٢ هـ

ولی این آیه که ﴿گفتند: آیا از فرمان خدا تعجب می‌کنی؟ رحمت و برکات خدا بر شما اهل این خانه ارزانی باد، او ستودنی و بزرگوار است)⁽⁾ ، ابراهیم و همسرش ساره(ع)هر دو از یک خانه بودند و ساره، دختر عموی ابراهیم(ع) بود.

و السلام علیکم و رحمة اللّه و برکاته.

احمد الحسن - محرم الحرام ۱۴۳۲ هـ‌.‌ق.