خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها

پرسش 47:

آیا خوردن جلبک دریایی برای درمان جایز است؟

پاسخ:

خوردن آن، چه به‌عنوان غذا و چه برای درمان جایز است.

پرسش 48:

آیا خاویار ـ‌که تخم ماهی ماده است‌ـ برای مصرف خوراکی حلال است؟

پاسخ:

خوردن خاویار (تخم ماهی) حلال است و اشکالی در آن نیست.

پرسش 49:

از امام احمدالحسن (ع) واردشده است خوردن استخوان و غضروف حرام است و جایز نیست. آیا این حکم، تمام انواع ذبح‌شده‌ها و همین‌طور ماهی‌ها را در برمی‌گیرد؟

پاسخ:

شامل تمام ذبح‌شده‌ها و همین‌طور ماهی‌ها می‌شود، مگر آن استخوان‌های ماهی که نمی‌توان خارجشان نمود که در این صورت اشکالی در خوردنشان وجود ندارد.

پرسش 50:

آقای من! در پاسخ پیشینتان در کتاب «پاسخ‌های فقهی ـ مسائل متفرقه: جلد 1» در مورد ماهی، حکمش و تذکیه بودنش فرموده بودید:

(اگر بدانید فلس یا پولک دارد خوردنش جایز است؛ چراکه برای تذکیه شدن ماهی باید زنده ازآب‌گرفته شود ـ‌چه صیاد مسلمان باشد یا نباشد‌ـ و این ماهی‌های وارداتی که با تور یا ادوات صید ماهی صید می‌شوند مذکّی محسوب می‌شوند حتی اگر صیاد مسلمان نباشد).

پرسش من: آیا طبق گفتۀ فروشندۀ مسیحی یا کافر مبنی بر اینکه ماهی‌هایی که در بازارهای شهرهای غربی به فروش می‌رسند به همان روشی که آقای من در پاسخ قبلی‌تان فرموده‌اید تذکیه شده است می‌توان اطمینان حاصل کرد؟

اگر این مطلب را از فروشنده بپرسیم و به ما پاسخ دهد که او آگاهی ندارد و از نحوۀ صید ماهی اطلاعی ندارد چه باید کنیم؟ آیا در این صورت خریدن و خوردن ماهی‌هایی که او می‌فروشد جایز است؟

پاسخ:

اگر اطمینان داشته باشی که فروشنده در آنچه می‌گوید راست‌گو است، اعتماد بر سخن او جایز است، اما اگر فروشنده آگاه نباشد شما باید با روشی دیگر دربارۀ وضعیت ماهی‌هایی که او عرضه می‌کند تحقیق کنی و پس از اطمینان پیدا کردن به تذکیه بودنش، می‌توانی آن‌ها را تناول نمایی.

پرسش 51:

پیشتر از امام (ع) دربارۀ ماهی‌ها ـ‌به‌ویژه ماهی تُن‌ـ سؤال شد. ظاهراً در ماهی تُن پولک دیده نمی‌شود ولی خوردنش حلال است.

انواع دیگری از ماهی‌ها ـ‌به‌خصوص ماهی‌های دریایی‌ـ نیز وجود دارند که ازنظر صاف بودن سطح خارجی‌شان مشابه ماهی تن هستند؛ مثل: شیر ماهی، خباط، ماهی قباد، صافی، سوکلا و ماهی‌های دیگر. بیشتر این ماهی‌ها بزرگ‌اند و از ماهی‌های کوچک تغذیه می‌کنند به‌غیراز صافی که از گیاه تغذیه می‌کند و بزرگی‌اش مثل ماهی زبیدی است.

آیا این گونه‌ها حلال هستند و آن‌ها را مثل ماهی تن در نظر بگیرم؟ در بازارهای کشورهای حاشیۀ خلیج به همین صورت است و همه این ماهی‌ها را می‌خورند.

پاسخ:

خوردن شیر ماهی (scomberomorus cavalla) جایز است.

خوردن خباط (Scomberomorus maculatus) جایز است.

خوردن قباد (Thunnus albacares) جایز است.

خوردن صافی (Siganus Javus) یا (Siganus canaliculatus) یا (Siganus luridus) همگی جایز است.

خوردن سوکلا (Rachycentron Canadum) جایز است.

پرسش 52:

حکم مادۀ مَنی شکل داخل تخم‌مرغ چیست؟ اگر حرام است چگونه می‌توان آن را خارج نمود؟

پاسخ:

اگر منظور شما تخم پرنده‌ای است که خورده می‌شود، ولی اگر با اسپرم تلقیح یافته باشد -مثل تخم‌مرغ بارور شده- اشکالی در آن وجود ندارد، نجس شمرده نمی‌شود و لازم نیست چیزی از آن خارج شود.

پرسش 53:

آیا خوردن چیزی به نام نمک مرغ (Chicken Salt) که در بازارها فروخته می‌شود جایز است؟

پاسخ:

حلال یا حرام نبودن بر اساس محتویات مشخص می‌شود نه بر اساس نام‌گذاری، و به نظر من غالباً این نوع نمک، همان نمک معمولی به همراه برخی ادویه‌جات و مواردی است که اشکالی در خوردنشان وجود ندارد؛

اما شما همواره محتویات هر چیزی را که می‌خری مطالعه کن تا مطمئن شوی شامل چیزی که خوردنش حرام یا نجس باشد، نیست.

پرسش 54:

شروط ذبح و به‌خصوص ذبح مرغ را خواندم؛ اینکه واجب است ذبح‌شده را روبه‌قبله کنیم. پرسش من: آیا واجب است ذبح کننده هم روبه‌قبله باشد؟ یا این مورد از شروط نیست؟

پاسخ:

چنین چیزی شرط نیست.

پرسش 55:

در هنگام طبخ کردن مرغ، خون سرخی از آن بیرون می‌زد و روان می‌شد و برای مدتی، هر وقت آن را تمیز می‌کردم، خون از آن روان می‌شد....

آیا این طبیعی است؟ حکم این خون چیست؟ آیا خوردن این گوشت جایز است؟

پاسخ:

اشکالی در آن نیست و خوردنش جایز است. خونی که پس از ذبح، در بدن حیوانِ ذبح‌شده باقی می‌ماند، پاک است.

پرسش 56:

حکم گوشت گاوی که پیش از ذبح شدن به آن آنتی‌بیوتیک تزریق و بعد ذبحش می‌کنند چیست؟ حکم فروختن آن چیست؟

با توجه به اینکه پزشک‌ها می‌گویند این کار ضرر دارد (ضرر برای انسانی که از آن گوشت می‌خورد).

پاسخ:

اشکال شرعی ندارد.

پرسش 57:

در غرب از افزودنی‌های حاصل از منشأ حیوانی برای غذاها استفاده می‌شود. این مواد در کیک‌ها، نان و کلوچه‌ها، شیرینی‌جات و موارد بسیار دیگری مورداستفاده قرار می‌گیرند.

این مواد با شماره‌هایی که به E-numbers معروف هستند شناخته می‌شوند.

به‌عنوان‌مثال این ماده:

E471 Mono- and diglycerids

Origin: Synthetic fats, produced from glycerol and natural fatty acids, mainly from plant origin, but also fats of animal origin

و این ماده:

E452 polyphosphare

Phosphate in Europe is also obtained from animal bones

و ده‌ها موارد دیگر از ترکیبات و افزونه‌هایی که از منشأ حیوانی گرفته‌شده‌اند. آیا این‌ها حرام هستند؟

پاسخ:

در استفاده از هر ماده‌ای که ماحَصَلِ فرآیندهای شیمیایی باشد ـ‌ازنظر نجس بودن‌ـ اشکالی وجود ندارد. بنابراین حتی اگر اصل و منشأ این مواد از عامل نجس بوده باشد (مثل خوک، مردار، شراب، مست‌کننده و ....) پاک محسوب می‌شوند.

پرسش 58:

رنگ قرمز دانه (پودر كارمن)(۱ ) در برخی تولیدات غذایی برای قرمز یا گلی رنگ کردن یا افزودن شبیه این رنگ‌ها به محصول مورداستفاده قرار می‌گیرد، و در مواد مورداستفاده برای شیرینی‌جات کودکان، آب‌میوه‌ها، کیک و برخی محصولات گوشتی مثل مارتادلا و موارد دیگر موجود هست.

معمولاً نوشته یا علامتی که برای دلالت بر وجود این ماده (حشره) در مادۀ غذایی نوشته می‌شود E120 یا RED40 یا Cochineal یا Carmine است و گاهی به‌جای عبارت‌های مذکور عبارت «رنگ قرمز از مواد طبیعی است»

روی محصولات درج می‌شود و به نظر من، منظور همان ماده است اما نمی‌خواهند نامی از آن برده باشند؛ زیرا برخی نسبت به این اسم‌ها حساسیت نشان می‌دهند و محصول به فروش نمی‌رسد، و چه‌بسا عبارت «مواد طبیعی» باعث جذب مردم نیز بشود. در این اواخر روی برخی از محصولات هیچ عبارتی از این ماده به‌عنوان اجزای محصول آورده نمی‌شود یا نام آن را به همان عبارت گفته‌شده تغییر می‌دهند و بعضی از آن‌ها پس‌ازاینکه این ویدیوها منتشر شد این ماده را به تولیدات خود اضافه نمی‌کنند.

با توجه به اینکه این ماده ربطی به طعم و مزۀ غذا ندارد و فقط برای رنگ قرمز و طیف‌های آن رنگ مورداستفاده قرار می‌گیرد، اما طعم یا بوی غذا به همان صورت باقی می‌ماند حتی اگر این رنگ را از بین ببرند.

به‌علاوه به نظر من این‌گونه می‌رسد که این ماده، ناشی از فرآیندهای شیمیایی نیز نیست ـ‌و خداوند داناتر است‌ـ؛ فقط پودر می‌شود و برای رنگی کردن به محصول اضافه می‌شود ـ‌که در فیلم ویدیویی مشخص است‌ـ به‌طوری‌که در برخی از تولیدات نقاط سیاهی از اجزای این حشرۀ پودر شده آشکار است تا چنین توهمی را در مردم ایجاد کنند که این لکه‌های سیاه ناشی از لکه‌های توت‌فرنگی هستند و رنگ قرمز نیز ناشی از توت‌فرنگی است.

لطفاً در خصوص خوردن و نوشیدن این ماده یا استفاده از آن در محصولات جلدی و پوستی (مثلاً در مرطوب کننده‌های قرمز لب که برخی برای شادابی و مرطوب نگه‌داشتن لب‌ها استفاده می‌کنند یا در وسایل آرایشی بهداشتی مثل رُژ لب خانم‌ها موجود باشد) که احیاناً مقداری از آن بلعیده می‌‌شود ما را روشن فرمایید؟

پاسخ:

اشکالی در رنگ‌دانه‌ای که از حشرات به دست می‌آید وجود ندارد.

پرسش 59:

آقای من! پیروی پاسخ فوق‌الذکر، حتی اگر این حشره به‌طور کامل آرد شود و به‌عنوان‌مثال در شیرینی‌جات مورداستفاده قرار گیرد نیز به همین صورت است؟

پاسخ:

اگر منظور شما خودِ حشره باشد، خوردن حشرات جایز نیست، اما رنگی که به‌طورمعمول از حشرات گرفته می‌شود ـ‌چنانچه در لینک علمی زیر دیده می‌شود‌ـ مجاز است. https://www.britannica.com/technology/carmine

پرسش 60:

حکم استفاده از مکمل‌های غذایی به شکل پودر یا آمپول هورمونی و کاتالیست‌های هورمونی ـ‌چه به قرص و چه آمپول‌ـ چیست؟

خیلی از ورزشکاران از این مکمل‌ها استفاده می‌کنند و به من هم توصیه می‌کنند از آن‌ها استفاده کنم.

پاسخ:

استفاده از آن‌ها جایز است.

پرسش 61:

من در پیتزا‌فروشی در استرالیا مشغول به کار هستم (در کار شریک می‌باشم). اینجا پیتزاهای مختلفی که محتوی گوشت خوک است به فروش می‌رسد. همچنین گوشت خوک لخت روی آتش آب‌پز شده، سپس در فریزر قرار داده می‌شود و هنگام فروختن، از فریزر خارج شده، توسط فر خاصی که برای پختن پیتزا به کار می‌رود بریان می‌شود. نحوۀ عملکرد این فر به این صورت است که خوراکی ازیک‌طرف وارد و از سمت دیگر خارج می‌شود.

برخی از خوراکی‌ها را نیز دو بار در آن قرار می‌دهیم تا خوب پخته شوند.

حکم شرعی در خصوص کار و اموال به‌دست‌آمده چیست؟

در حالت «فقط شریک در کار» بودن و «شریک در سرمایه و کار» بودن؛ با توجه به اینکه گوشت خوک را کس دیگری ـ‌شریکم‌ـ می‌خرد. حکم خوردن غذای حلالی که حاوی گوشت خوک نمی‌باشد و در همان فر که گوشت خوک بوده و یا پیتزایی که محتوی گوشت خوک بوده، پخته‌شده است چیست؟

حکم آن‌وقتی به‌تنهایی پخته شود یا اگر پس از بریان شدن گوشت خوک یا پیتزا پخته شود چیست؟

 (یعنی وقتی پیتزایی که محتوی گوشت خوک است را بپزیم یا گوشت خوک بریان شود، حکم بخاری که از آن صادر می‌شود چیست؟).

پاسخ:

اشکالی در کار و در اموالی که به دست می‌آید نیست؛ البته تا هنگامی‌که گوشت خوک یا غذایی که خوردنش حرام است به کسی فروخته شود که خریدنش را حلال می‌داند.

استفاده از سایر غذاهای حلالی که در همان فر پخته می‌شود اشکالی ندارد. بخاری که از گوشت خوک صادر می‌شود نجس شمرده نمی‌شود.

پرسش 62:

کارکنان سالن‌های غذاخوری و رستوران‌های نجف و شهرهای دیگر مرغ تذکیه نشده را در کنار دیگر مواد غذایی ـ‌مثل فلافل، بادمجان و سیب‌زمینی‌ـ قرار می‌دهند و وقتی ساندویچ درست می‌کنند از همان ابزاری که مرغ برمی‌دارند و روغن این مرغ‌ها رویشان قرار دارد استفاده می‌کنند.

آیا خوردن ساندویچی که از سبزیجاتی که درآن‌ها مقداری از روغن‌های مرغ‌های تذکیه نشده قرار دارد درست‌شده است، حلال است یا خیر؟

به‌علاوه در یک کباب‌پز، مرغ تذکیه نشده را بالا و تذکیه شده را پایین می‌گذارند و روغن مرغ تذکیه نشده روی تذکیه شده می‌چکد؛ حکم مرغ تذکیه شده درصورتی‌که رویش روغن مرغ تذکیه نشده بیفتد چیست؟

پاسخ:

خوردن هیچ قسمتی از مردار جایز نیست حتی اگر بسیار کوچک باشد؛ چراکه نجس محسوب می‌شود.

اما برای اینکه حکم کنی که مرغی در نجف تذکیه شده است یا نه باید دقیق باشی و از فروشنده در مورد مرغ و منبع آن و نحوۀ تذکیه کردنش بپرسی، سپس حکم کنی که تذکیۀ آن مرغ شرعی و صحیح بوده است یا خیر.

پرسش 63:

حکم وارد شدن در رستوران‌های اسلامی یا غربی که در آن‌ها شراب سِرو می‌شود چیست؟ و آیا خوردن در این رستوران‌ها حلال است؟

پاسخ:

اگر کار اصلی این رستوران‌ها ارائۀ غذا باشد و شراب تنها قسمتی ازآنچه ارائه می‌دهند باشد، وارد شدن و صَرف غذا در آن‌ها اشکالی ندارد، اما اگر کار اصلی آن‌ها فروش شراب باشد و ارائۀ غذا در مرحلۀ بعدی قرار داشته باشد، وارد شدن و خوردن غذا در آن‌ها جایز نیست مگر در حالت اضطرار.

پرسش 64:

در برخی مسافرت‌های هوایی وقتی غذا ارائه می‌کنند در کنار سایر غذاها، شراب نیز در منو موجود است تا مسافر هر چه میل داشته باشد انتخاب کند. آیا این میز غذا، سفرۀ شرابی که خوردن و نوشیدن از آن جایز نیست به‌حساب می‌آید؟

پاسخ:

خوردن و نوشیدن از میز غذا که در هواپیما ارائه می‌شود جایز است.

پرسش 65:

آیا خوردن کباب لقمه و همبرگر آماده که در بازار به فروش می‌رسد جایز است؟

و آیا خوردن کباب‌ترکی که در بازارها به فروش می‌رسد جایز است؟ با توجه به اینکه وقتی از فروشنده پرسیده می‌شود می‌گوید گوشت گوسالۀ عراقی است، ولی ما نمی‌توانیم مطمئن شویم زیرا آن‌گونه که ما فهمیده‌ایم بیشتر فروشندگان خلاف می‌گویند؛

چراکه تصور ما بر این است که این گوشت‌ها وارداتی است و آن‌ها منبع گوشت را نمی‌دانند.

پاسخ:

پاسخ فروشندۀ مسلمان کفایت می‌کند و تا هنگامی‌که دلیلی برخلاف آن نباشد جایز نیست او را در خبری که از نوع گوشت می‌دهد دروغ‌گو به‌حساب آوریم و در مورد گوشت‌های قرمز وارداتی، اگر اطمینان حاصل شود که به‌صورت شرعی تذکیه شده‌اند اشکالی ندارند حتی اگر از کشورهایی وارد شود که بیشتر ساکنینشان مسلمان نباشند.

بنده شخصاً از ویدیوهای ذبح حلال که در برخی کشورها مثل فرانسه و استرالیا انجام می‌شود مطلع شدم و دیدم که ذبح به‌صورت شرعی و صحیح است و اشکالی در آن وجود ندارد و درنتیجه اگر این گوشت‌ها وارد شوند حلال هستند و اشکالی در خوردن آن‌ها نیست.

پرسش 66:

آقا و مولای من! در پاسخ پیشینتان فرمودید که از وضعیت گوشت‌هایی که در استرالیا ذبح می‌شوند مطلع شده‌اید. آیا خوردن گوشتی که در مغازه‌های تجاری استرالیا فروخته می‌شود ـ‌مثل cdonlads kfc‌mـ جایز است؟

یا باید در مورد گوشتی که به فروش می‌رسد پرس‌وجو کنیم که از کجا آورده‌اند؟

پاسخ:

بنده گفتم که بر ویدیو‌های کشتارگاه‌های فرانسه و استرالیا و بعضی کشورهای دیگر که ذبح حلال در آن‌ها صورت می‌گیرد مطلع شدم.

اما در مورد خوردن گوشت در این کشورها تأکید می‌کنم تا وقتی یقین نکردید که گوشت به روش شرعی صحیح تولیدشده است ـ‌یعنی درکشتارگاه‌های حلال ذبح‌شده باشند‌ـ خوردنش جایز نیست؛

و در مورد رستوران‌هایی که پرسیدید، اگر از گوشت حلال استفاده می‌کنند تأکید می‌کنم خوردن گوشت در آن رستوران‌ها جایز است، اما اگر از غیر حلال استفاده می‌کنند خوردنش جایز نیست.

پرسش 67:

آقای من! شما در جواب قبلی خود در پاسخ به یکی از برادران در مورد قوطی گوشت در استرالیا فرموده بودید که اگر روی آن نوشته باشد حلال می‌توان بر آن اعتماد کرد. آیا این حکم در سایر کشورها ـ‌مثلاً عراق‌ـ هم جاری است؟

پاسخ:

عزیز من! این مسئله به اطمینان از منبع تولیدکنندۀ گوشت‌های قرمز برمی‌گردد؛ اگر بدانی که کشور تولیدکنندۀ گوشت قوانین سخت‌گیرانه‌ای را در خصوص این گوشت‌ها و محصولات منتج شده از آن‌ها رعایت می‌کنند می‌توانی بر آنچه نوشته‌شده است اعتماد کنی ـ‌با توجه به کنترلِ خود مقامات کشوری که گوشت در آن تولید می‌شود‌ـ اما در مورد عراق یا هر کشور اسلامی دیگر، اضافه بر آنچه بیان شد می‌توان به پیگیری و کنترل خودِ آن‌ها نیز اطمینان نمود.

اگر دولت اسلامی پی‌گیر و مراقب نحوۀ ذبح در کشور تولیدکننده و صادرکنندۀ گوشت باشد می‌توان به پیگیری‌شان اعتماد نمود، حتی اگر کشور صادرکننده قوانین سخت‌گیرانه‌ای در کنترل تولید گوشت‌ها نداشته باشد.

پرسش 68:

از اینکه این پرسش را مطرح می‌کنم از شما پوزش می‌خواهم زیرا جوابتان برای این سؤال موجود هست ولی متأسفانه این مسئله و تشخیص مصداق آن سبب بروز بحث و اختلاف‌نظر بین برخی از مؤمنان شده است؛ مسئلۀ جایز یا حرام بودن خوردن مرغ در ایران!

ما یقین داریم که مرغ با ماشین ذبح نمی‌شود و به‌طورمعمول در کشتارگاه‌ها سایر شروط مثل روبه‌قبله بودن، بردن نام خداوند و قطع رگ‌های چهارگانه رعایت می‌شود، ولی در برخی از کشتارگاه‌ها توانِ آب برق‌دار (که در کشتارگاه‌ها برای بی‌حس کردن مرغ‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد) بیش‌ازحد مجاز است که باعث مردن مرغ می‌شود.

پس از فهمیدن این نکته بسیار از مؤمنان از خوردن مرغ پرهیز می‌کنند و برخی نیز اجتناب نمی‌کنند (که این خود محل بحث و اختلاف شده است). آیا بر ما واجب است که در هر کشتارگاهی حاضر شویم و به عینه ببینیم تا به چگونگی ذبح، علم و اطمینان پیدا کنیم یا نه؟ آیا خوردن مرغ‌های عرضه‌شده در بازارهای ایران جایز است یا خیر؟

پاسخ:

موضوع استفاده از الکتریسیته یا موارد دیگر برای بی‌حس کردن یا کم کردن رنج و درد حیوان در هنگام ذبح اشکالی ندارد و با این کار ذبح‌شده حرام نمی‌شود.

بر شما واجب نیست که به هر کشتارگاهی در شهر سرکشی کنید، اگر می‌دانید و مطمئن هستید که کشتارگاه‌های شهر شروط شرعی برای ذبح را حتماً باید رعایت کنند ـ‌شروطی مثل‌اینکه جلوی حیوان روبه‌قبله باشد، قطع رگ‌های چهارگانه توسط دست مسلمان و تسمیه (گفتن بسمله)‌ـ و اگر چنین شرایطی برقرار باشد، می‌توانید از هر کشتارگاهی مرغ تهیه و میل کنید.

پرسش 69:

آیا خوردن سوخته‌ای که درنتیجۀ پختن یا کباب کردن روی غذا به وجود می‌آید ‌مثل سوخته‌ای که در پشت نان می‌چسبد و سوخته‌ای که بر روی گوشت کباب شده به وجود می‌آید، و به‌طورکلی اگر قسمتی از هر نوع مادۀ غذایی شامل حبوبات، گوشت‌ها یا غلات بسوزد، جایز است؟

پاسخ:

خوردن سوخته جایز نیست، اما خوردن اجزای سوخته‌‌شدۀ کوچک روی نان، گوشت کباب شده و سایر خوردنی‌ها اشکالی ندارد.

پرسش 70:

آیا خوردن کرم و حشره‌ای که در میوه‌جات، سبزیجات، برنج یا خرما هست ـ‌به‌عمد یا غیر عمد‌ـ جایز است؟ و اگر اجزایی از آن‌ها (در خوراکی) باشد آیا قبل از خوردن باید جست‌وجو شود؟

و اگر کرم خارج از میوه باشد ولی فضولاتش داخل میوه مانده باشد، آیا خوردن آن میوه جایز است؟

پاسخ:

خوردن حشرات جایز نیست، و واجب نیست در هر میوه‌ای قبل از خوردنش جست‌وجو شود.

پرسش 71:

ازنظر اهل سنّت: شخص عبور کننده از باغ دارای میوه و سبزیجات ـ‌مثلاً خیار‌ـ می‌تواند بدون اجازه از صاحب باغ به‌اندازۀ نیازش از آن‌ها بخورد، و بعضاً پیروان مراجع نیز بر این اعتقاد هستند. حکم شرعی در این مورد از ناحیۀ امام (ع) چیست؟

پاسخ:

خوردن برای عبور کنندۀ از راه جایز است با این شرط که آن مزرعه یا باغ بدون حصار باشد.

پرسش 72:

حکم کِشت، خوردن (جویدن و به مدت چند ساعت دردهان نگه‌داشتن) و تجارت درخت قات(2) که در یمن و برخی کشور‌های آفریقایی مثل حبشه موجود است چیست؟

پاسخ:

قات، مست‌کننده نیست و استفاده از آن حرام نمی‌باشد، ولی بهتر است ترک شود و از موادی که برای سلامتی مفیدتر است ـ‌مثل چای و قهوه‌ـ استفاده شود.

پرسش 73:

برای پرورش اندام به باشگاه می‌روم و در این باشگاه مکمل‌های غذایی پروتئینی، هورمون و چیزهای دیگر وجود دارد. آیا این مواد حلال هستند یا حرام؟

پاسخ:

در خوردن پروتئین خالص و همین‌طور هورمون اشکالی وجود ندارد، ولی باید از مصرف هورمون دوری کرد و مصرف آن باید در چهارچوب دستورالعمل پزشک مورد اعتماد باشد.

پرسش 74:

من واقعاً عاشق حجاب هستم، اما چون صورتم کوچک است وقتی آن را به‌صورت صحیح می‌پوشانم برخی مردم مرا مسخره می‌کنند.

آیا من می‌توانم از قرص‌هایی که ادعا می‌شود «مخمر آب جو» یعنی «تخمیر ماءالشعیر» است بخورم؟ از این قرص‌ها برای بزرگ شدن صورت استفاده می‌شود.

پاسخ:

در مورد آب جو اگر تخمیر شده باشد خوردنش جایز نیست، اما اگر تنها عملیات خیساندن و گرفتن عصارۀ آن صورت گرفته باشد، خوردن یا نوشیدنش اشکالی ندارد.

منابع:

1- پودر کارمن استخراج شده از حشرۀ کارمن. رنگ قرمزدانه مکزیکی توسط FDA بی‌خطر تشخیص داده شده است و در صنایع غذایی کاربرد دارد. پودر کارمن با کد ای ۱۲۰ (E120) هم شناخته می‌شود. (مترجم ـ منبع ویکی پدیا فارسی).

2- قات (قوت): گياهى است به شكل برگ‌هاى چاى كه در يمن كشت مى‌شود و برگ‌هاى آن را براى تسكين و آرامش مى‌جوند. (مترجم)

پاسخ های فقهی مسائل متفرقه ج 4 ص 38-55.