جوانان احمد الحسن
وصی و فرستاده امام مهدی علیه السلامآرایش زن و بعضی از احکام مخصوص به زن‌ها
پرسش 129:
آیا رفتن به مجلس عروسی که فقط زنان در آن هستند ـ‌ولی رقص و غنا در آن است‌ـ جایز است؟
پاسخ:
اگر فقط در آن مجلس زنان باشند و صدایشان را مردان نشنوند، و همچنین اگر در آن مجلس ارتکاب حرامی مثل نواختن و دمیدن در آلات موسیقی نباشد، جایز می‌باشد.
پرسش 130:
حکم خال‌کوبی بر قسمتی از بدن چیست؟ و همچنین حکم «تَتوی ابرو» ـ‌یعنی تقریبا همان خال‌کوبی در ابرو که امروزه متداول است‌ـ چیست؟ و خال‌کوبی در بدن و ابرو به این صورت می‌باشد: سوراخ کردن به‌وسیلۀ سوزن تا اینکه خون زیاد خارج می‌شود ـ‌مثل یک جراحت می‌باشد‌ـ سپس اثر آن در بدن باقی می‌ماند و روی آن تصویر پرندگان یا اشخاص یا گُل کشیده می‌شود.
پاسخ:
خال‌کوبی ابرو (تتو) ـبه خاطر دلیلی انجام شود‌ـ جایز است، مثل از بین بردن مو یا کاستن آن؛ اما کشیدن تصویر حیوانات و چیزهای دیگر بر بدن جایز نیست.
پرسش 131:
آیا سرمه کشیدن جلوی افراد غریبه برای زن جایز است؟
پاسخ:
اگر برای دیدن غریبه‌ها سرمه بگذارد جایز نیست، ولی اگر در خانه برای همسرش گذاشته باشد، واجب نیست برای خارج شدن از خانه یا دیدن غیر محارم آن را بزداید.
پرسش 132:
آیا کشیدن سرمه برای زنی که همسر ندارد ـ‌حتی در خانه‌ـ مجاز نیست، چه برسد به بیرون؟
پاسخ:
زن مجرد مجاز است در خانه سرمه بکشد.
پرسش 133:
حکم شرعی پوشیدن شلوار همراه با حفظ حجاب موی سر، و همین‌طور حکم شرعی چادر چیست؟
پاسخ:
پوشانیدن صورت، دو کف دست‌وپنجه‌های پا بر زن واجب نیست و بقیۀ اعضا باید به‌طور کامل پوشانیده شود؛ جنس پوشش نباید نازک و به‌قدری تنگ باشد که زیرش را نمایان سازد؛ اما در خصوص شلوار، درصورتی‌که از روی آن مانتو یا کتی بپوشد که تا زانو را بپوشاند اشکالی ندارد، آن‌هم درصورتی‌که تنگ نباشد تا هر آنچه زیرش است را نمایان سازد؛ اما اگر زنی شلوار بپوشد و مانتو یا کتی روی آن نباشد و حجاب سرش را حفظ کند، اشکال دارد و حجاب شرعی محسوب نمی‌شود؛ حتی هتک حرمت پوشیدن شلوار به این صورت، از نمایان ساختن مو و کشف حجاب سر بیشتر است.
پرسش 134:
آیا تحنّک (پوشانیدن زیر چانه) برزنان واجب است؟ محدودۀ تحنّک چه مقدار است؟
پاسخ:
زن می‌تواند چهره‌اش را آشکار کند. قسمتی که زیر حَنَک قرار می‌گیرد جزو صورت نیست و پوشاندن آن واجب می‌باشد.
پرسش 135:
آیا زن می‌تواند در حضور برادر بالغ یا پدرش یا پسر بالغ خود لباسی بپوشد که قسمتی از زیبایی‌ها و جاذبه‌هایش را نمایان می‌کند مثل پوشیدن لباس‌خواب یا چیزی شبیه به آن ـ‌البته همراه با پوشانیدن عورت که طبیعتاً واجب است‌ـ، و اگر حرام است حدود و مقدار زیبایی و جاذبه‌هایی که در حضور اشخاص نام‌برده شد می‌تواند نمایان باشد چقدر است؟
پاسخ:
حق‌تعالی می‌فرماید:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
(وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُوْلِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ)(1)
(و به زنان مؤمن بگو که چشمان خويش را ببندند و شرمگاه خود را نگه‌دارند و زينت‌های خود را جز آن مقدار که هویدا است آشکار نکنند و مقنعه‌های خود را تا گريبان فروگذارند و زينت‌های خود را آشکار نکنند، مگر برای شوهران خود يا پدران خود يا پدرشوهرهای خود يا پسران خود يا پسران شوهر خود يا برادران خود يا پسران برادر خود، يا پسران خواهر خود يا زنان هم‌کيش خود، يا بندگان خود، يا مردان خدمتگزار خود که رغبت به زن ندارند، يا کودکانی که از شرمگاه زنان بی‌خبرند و نيز چنان پای بر زمين نزنند تا آن زينتی که پنهان کرده‌اند دانسته شود. ای مؤمنان، همگان به درگاه خدا توبه کنيد، باشد که رستگار گرديد).
آنچه زن می‌تواند در برابر نامحرمان آشکار کند عبارت است از صورت، کف دست‌ها و کف پاها و آنچه زن می‌تواند در برابر محارم( ) آشکار سازد عبارت است از گردن و بالاتر از آن، آن مقدار از دست‌ها که باید برای وضو گرفتن آشکار نماید، و وسط ساق و پایین‌تر از آن، و برای شوهرش تمام بدنش را.(2)
پرسش 136:
منظور از «زینت» در آیۀ شریف چیست؟ و چه چیزهایی از زن را شامل می‌شود؟
حدود عُمْر در (... الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء) (کودکانی که از شرمگاه زنان بی‌خبرند) چقدر است؟
و منظور از این آیه چیست:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
(وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ)
(و نیز چنان پای بر زمین نزنند تا آن زینتی که پنهان کرده‌اند دانسته شود)؟
پاسخ:
در مورد زن، زینت به هر چیزی که پوشاندن آن از نگاه نامحرم واجب است اطلاق می‌شود و تمام بدن زن به‌جز صورت، کف دست‌ها و کف پاها را شامل می‌گردد.
کودکی که زن باید خود را از او حفظ کند، کودک ممیّز است و معمولاً کودک با تمام شدن هفت سال به سن تمییز می‌رسد و یا چه‌بسا بر اساس وضعیت کودک و مقدار درک و فهم او در سن هشت، نه یا ده‌سالگی یا پس‌ازآن به این سن برسد.
منظور این سخن خدای متعال که فرموده است
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
(وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ)
(و نیز چنان پای بر زمین نزنند تا آن زینت که پنهان کرده‌اند دانسته شود)
بلند کردن صدا از خلخال می‌باشد.
پرسش 137:
زن چه چیزهایی را باید از خواهرش بپوشاند؟
پاسخ:
در خصوص آن مقداری که پوشاندنش بر زن از خواهرش واجب است در آیه‌ی (وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ) (و به زنان مؤمن بگو که چشمان خویش را ببندند و شرمگاه خود را نگه‌دارند) منظور نگاه کردن می‌باشد؛ بنابراین جایز نیست که زن به عورت خواهر خود بنگرد و نیز زن باید عورت خود را از اینکه زن دیگری به آن نگاه کند حفظ کند و بپوشاند. این، همان مقدار واجب می‌باشد.
پرسش 138:
آیا زن می¬تواند رنگ حجابی که بر سر می¬نهد یا دیگر لباس¬ها و نوع پارچه‌اش را آن‌طور که خودش می‌خواهد انتخاب کند؟ (مثلاً گاهی شلوار از پارچۀ عادی است و گاهی از کتان یا پارچه‌ای که کابوی معروف است) ـ‌ضمنِ حدودی که مسائل شرعی رعایت شود‌ـ یا بر زن واجب است رنگ¬بندی و جنس¬ها (ی متفرقه) را رها کند؟
پاسخ:
اگر حدود شرعی که پیشتر بیان کردم حفظ شود، هر رنگ و پارچه‌ای جایز است.
پرسش 139:
حکم جوراب شیشه‌ای برای زن چیست؟
پاسخ:
ظاهر کردن دو کف دست‌وپنجۀ پا و صورت زن جایز است و اشکال ندارد و بر او واجب است که سایر اعضا را به‌طور کامل بپوشاند. پوشیدن جوراب برای زن واجب نیست.
پرسش 140:
آیا پوشیدن زیورآلات و خارج شدن از منزل با آن مجاز است؟
پاسخ:
استفاده از زیورآلات برای زن جایز و حتی مستحب است؛ اما آشکار نمودنشان برای مردان دیگر حرام است مگر برای شوهر یا افراد محرم؛ به‌غیراز حلقه‌ی ازدواج که ازنظر عُرفی جواهرآلات محسوب نمی‌شود؛ بنابراین می‌تواند آن را به دست کند و در برابر سایر مردان آشکار نماید.
پرسش 141:
حکم نگاه کردن به زنانی که در تلویزیون حاضر می¬شوند و حجاب شرعی را رعایت نمی‌کنند چیست؟
پاسخ:
تا وقتی‌که باعث برانگیخته شدن شهوت نشود جایز است.
پرسش 142:
حکم حضور داشتن مردان و زنان در یک مکان ازنظر نگاه کردن چیست؟
پاسخ:
کتاب شرایع الاسلام (احکام نورانی اسلام) ـ جلد 3:
اما نگاه اتفاقی بدون اراده و قصد و غرض ـ‌که نتیجۀ برخورد مردان و زنان در یک مکانِ نوعی است‌ـ اشکالی ندارد.
مرد نباید به‌هیچ‌وجه و با هیچ قصدی به بدن زن نامحرم نگاه کند، مگر در حالت ضرورت، و نگاه کردن به‌صورت و دست‌وپاها تا مچ در مرتبۀ اول جایز ولی مکروه و دوباره نگاه کردن حرام است. حکم نگاه کردن زن به مرد نامحرم نیز به همین صورت است.
نگاه کردن باوجود ضرورت جایز است، مانند هنگامی‌که می‌خواهد بر آن زن شهادت دهد ـ‌که در این صورت نگاه کردن به او را فقط برای هر آنچه می‌خواهد از آن اطلاع حاصل کند کوتاه می‌کند، مانند پزشکی که زنی نیاز دارد تا او مداوایش نماید‌ـ؛ اما نگاه اتفاقی بدون اراده و قصد و غرض ـ‌که نتیجۀ برخورد مردان و زنان در یک مکانِ نوعی است‌ـ اشکالی ندارد.
و مسئلۀ نگاه کردن اتفاقی در اینجا به معنی نگاه بدون هیچ قصد و غرضی است: «اما نگاه اتفاقی بدون اراده و قصد و غرض ـ‌که نتیجۀ برخورد مردان و زنان در یک مکانِ نوعی است‌ـ اشکالی ندارد»؛ فرقی نمی‌کند که این زنان و مردان در یک کارخانه کار کنند یا در یک دانشگاه یا در یک‌خانه یا خیابان باهم روبرو شوند و تفاوتی نمی‌کند که به‌طور کامل با یکدیگر بیگانه باشند یا به نحوی رابطۀ خویشاوندی بینشان برقرار باشد مثل روبرو شدن مردی با زن برادرش.
پرسش 143:
آیا جایز است زنی كه ازدواج‌کرده است و 35 سال سن دارد با موافقت همسرش و بدون به همراه داشتن محرم به زیارت امام رضا (ع) برود؟
پاسخ:
رفتن زن به زیارت امام رضا (ع) بدون محرم جایز است اگر همان‌طور که در سؤال قیدشده است با موافقت شوهرش انجام شود.(3)
پرسش 144:
حکم قرائت قرآن توسط زن‌ها طبق احکام تجوید متعارف در حضور مردها در مسابقات قرآنی که بعضی از معمّمین برای قضاوت و شبیه آن حاضر می‌شوند چیست؟
پاسخ:
بعضی از احکام یادشده غیر صحیح یا تکلّف‌آور است و مسئلۀ شنیدن صدای زن توسط مردها اشکالی ندارد، به‌خصوص اگر برای آموزش یا کار کردن باشد.
منابع:
1- نور: 31.
2- هرکسی محارمی دارد، و ازدواج با این محارم برای همیشه حرام است؛ خواه این محارم مرد باشند یا زن. اکنون قصد داریم حکم محارم زن را بیان کنیم: محارم یک زن کسانی هستند که ازدواج با آن‌ها برای او برای همیشه حرام است، و بر سه قسم هستند: یا نَسَبی هستند، یا رضاعی هستند و یا مصاهره (از طریق ازدواج محرم هستند)؛ مثل پدر و جد و هر چه بالا می‌رود از طرف مادر باشد یا پدر فرقی ندارد، و پسر و نوه هر چه پایین می‌رود، و برادر از پدر یا مادر چه رسد به برادر پدری و مادری، و فرزندان آن‌ها هر چه پایین می‌روند، و فرزندان خواهر پدری یا مادری چه رسد به هر دو هر چه پایین می‌روند، و همسر دختر هر چه پایین می‌رود، و شوهر مادر بعد از دخول، و پسر شوهر بعد از دخول، و عمو و عموی پدر و مادر و دایی و دایی پدر و مادر و پدرزن و مادرزن هر چه بالاتر می‌روند.
3 - از امام صادق ع راجع به اینکه «آنچه بر مرد از نگاه کردن بدن زن نامحرم حلال است» روایت‌شده است که فرمود: (صورت، دو قدم پا، و دو کف دست است). از ابو جارود از امام باقر ع در تفسیر آیه‌ی (وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا) (و زینت‌هاى خود را جز آن مقدار كه پیدا است آشكار نكنند) (نور: 31) روایت‌شده است که فرمود: (منظور پیراهن، سرمه، انگشتر، خضاب نمودن کف دست و دستبند است. زینت‌های سه‌گانه عبارت‌اند از: زینت برای مردم، زینت برای محرم و زینت برای همسر؛ اما زینت برای مردم را بیان نمودیم، و اما زینت برای محرم جایگاه گردنبند و بالاتر از آن و از آرنج به پایین و خلخال (زینتی که وسط ساق پا بسته می‌شود) به پایین است، اما زینت برای همسر: تمام بدن زن است).
پاسخ های فقهی ج 1 ص 78-87.