پرسش 51:

روزه گرفتن بیمار تا هنگامی که ضرری به او نرسد صحیح است. چه کسی این ضرر را تعیین می‌کند؟ خود مکلف یا پزشک متخصص؟ و اگر اختلاف در تشخیص پیش آمد چطور؟ آیا نظر متخصص پذیرفته می‌شود، حتی اگر مکلف گمانی خلاف آن داشته باشد؟

پاسخ:

کسی که ضرر را تعیین می‌کند متخصص و یا تجربۀ مکلّف می‌باشد. اگر نظر پزشک متخصص و تجربه برایش فراهم باشد، می‌تواند به هر کدام که صلاح ببیند اعتماد نماید.

پرسش 52:

در خصوص مَرَض و بیماری که به خاطر آن، روزه و قضایش ساقط می‌گردد، آیا منظور بیماری وخیمی است که طی آن سال منجر به فوت می‌شود؟ یا به طور مطلق، منظور آن بیماری می‌باشد که منجر به فوت گردد، هر چند پس از سالیانی باشد؟

پاسخ:

در هر وضعیتی از بیماری اگر شخصْ بیمار باشد و نتواند ماه رمضان یا قسمتی از آن را روزه بگیرد و بیماری تا ماه رمضان بعد استمرار یابد، قضای آنچه از ماه رمضان پیشین از او فوت شده است از عهده‌اش ساقط می‌گردد و به ازای هر روز، یک مُد کفاره می‌دهد.

پرسش 53:

بیماری‌هایی وجود دارند که گاهی اوقات عوارضی را به همراه دارند و بیمار برخی از ادراکات خود را از دست می‌دهد تا به آنجا می‌رسد که دچار ناتوانی از شناسایی اوقات نماز و مفطرات مانند لخته شدن خون و نظایر آن می‌شود. آیا نماز و روزه و قضای آنها از بیمار ساقط می‌شود؟ یا بر عهدۀ فرزند بزرگترش است تا آنها را انجام دهد؟

پاسخ:

در مورد روزه در مسئلۀ بالا مشخص شد؛ یعنی به عنوان مثال اگر بیماری او تا پنج سال ادامه ادامه یافت و بیماری‌اش برطرف نشد، قضا بر عهده‌اش نیست ولی به ازای هر روز یک مُد طعام کفاره می‌دهد. اما در خصوص نماز، گریزی از به جا آوردن آن به هر صورتی که می‌تواند و مناسب وضعیتش می‌باشد و یا به جا آوردن قضای آنچه از او فوت شده است، نیست؛ یا اینکه به جای او قضا شود، یا پس از مرگش از طرف او صدقه داده شود؛ و ما نباید از نماز قضا در شب قدر که خداوند با آن بر ما منّت نهاده است غافل شویم.

پرسش 54:

روزه‌های زیادی برای قضا کردن دارد؛ از روزهایی که در سلامت بوده است و همچنین نمازهای بسیار. اکنون بیمار است و در حال درمان. حکم قضا و کفّارۀ آنها چیست؟

پاسخ:

بیماری که قضای نماز و روزۀ روزهای سلامتی بر گردن دارد، اگر امید به بهبودی دارد پس از بهبود یافتن آن را قضا کند و کفّاره بدهد و اگر می‌خواهد با إطعام مسکینان کفّاره دهد بر او واجب است که حتی قبل از بهبود یافتن اقدام به اطعام مسکینان نماید. اگر بیماری او مُزمن است و نمی‌تواند قضای روزه را به جا آورد فدیۀ مشخص که برابر با 3/4 کیلوگرم طعام به ازای هر روز می‌باشد بدهد.

اما در خصوص نماز، به هر صورت که می‌تواند قضا کند؛ نشسته یا به هر وضعیتی که حالش یا مریضی‌اش اجاز می‌دهد(1).

پرسش 55:

منظور از (ذی العطش) (کسی که همیشه عطش دارد و تشنه است) چیست؟ یعنی کسی که می‌تواند در ماه رمضان روزه را بخورد و در برابر هر روز یک مُد طعام صدقه دهد؟

پاسخ:

هر بیماری که تشنگی به او ضرر می‌رساند.

منابع:

1 - این پاراگراف در اصل عربی کتاب نبود که از پاسخ پاسخ‌های روشنگر جلد 2 پاسخ سوال 159 اضافه گردید (مترجم).

پاسخ های فقهی- روزه