تفسیر آیه‌ی وَ ما كانَ اللهُ لِيُضِلَّ قَوْماً بَعْدَ إِذْ هَداهُمْ حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

و الحمد لله رب العالمین، و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً.

(وَ ما كانَ اللهُ لِيُضِلَّ قَوْماً بَعْدَ إِذْ هَداهُمْ حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ ما يَتَّقُونَ إِنَّ اللهَ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَليم)(2)

(و خداوند قومی را که هدايت کرده است گمراه نمی‌خواهد، تا برايشان روشن کند از چه چيز بايد بپرهيزند، که خدا بر هر چيزی دانا است).

(وَ ما كانَ اللهُ لِيُضِلَّ قَوْماً بَعْدَ إِذْ هَداهُمْ)

(و خداوند قومی را که هدايت کرده است گمراه نمی‌خواهد):

خداوند مخلوقاتش را از همان روز اول با تعیین جانشین و خلیفه‌اش در زمینش هدایت و تعیین خلیفه‌اش در زمینش را به آنان وحی نمود و او را برایشان مشخص فرمود، تا با اطاعت از جانشینش در زمینش، تقوای الهی پیشه کنند. بنابراین شایسته نیست خداوند پس از این‌که از همان روز اول مردم را هدایت فرمود، آن‌ها هلاک و نابود کند؛ بلکه در هر زمان، راه پرهیز و تقوا را برایشان بیان می‌دارد:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ ما يَتَّقُونَ)

(تا برايشان روشن کند از چه چيز بايد بپرهيزند).

خداوند خلیفه‌اش را در زمینش میانشان مبعوث می‌کند و از طریق وصیتِ جانشینِ پیشین، بر او تصریح می‌فرماید. هم‌چنین خداوند به بندگان مکلّفش وحی می‌کند و خلیفه‌اش در زمینش را برایشان مشخص می‌گرداند:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(قُلْ كَفى‏ بِاللهِ شَهيداً بَيْني‏ وَ بَيْنَكُمْ إِنَّهُ كانَ بِعِبادِهِ خَبيراً بَصيرا)(3)

(بگو شهادت خدا ميان من و شما کافی است؛ زيرا او به بندگانش آگاه و بينا است)؛

یعنی برای خلیفه‌اش نزد مکلفین گواهی می‌دهد و او را با وحی به آنان به وسیله‌ی رؤیا در خواب و بیداری معرفی می‌کند:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ ما يَتَّقُونَ)

(تا برايشان روشن کند از چه چيز بايد بپرهيزند).

ربیع الثانی 1433 ه.ق

منابع:

1- توبه: 115.

2- توبه: 115.

3- إسراء: 96.