لقب #آیت_الله و #آیت_الله_العظمی مخصوص ائمه (ع) است یا شامل علما هم میشود؟ برخی بدعتهای علمای متکبّر آخرالزمان

اختصاص داشتن نام آیت الله العظمی به امیر المؤمنین(ع).

نزد علمای متأخّر، نام‌گذاری به (آیت الله العظمی) فراوان شده است. معنی آیت الله العظمی چیست؟ و آیا این اصطلاح مختص ائمه(ع) می‌باشد؟ یا اینکه عام است و در نتیجه می‌توان آن را به همه‌ی علما اطلاق نمود؟

پاسخ:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(قَالَ لَهُم مُّوسَى وَيْلَكُمْ لَا تَفْتَرُوا عَلَى ٱللهِ كَذِبًا فَيُسْحِتَكُم بِعَذَابٍ وَقَدْ خَابَ مَنِ ٱفْتَرَى)(1)

(موسی گفتشان: وای بر شما! بر خدا دروغ مبنديد که همه‌ی شما را به عذابی هلاک کند و هر که دروغ بندد نااميد گردد).

(آیت) همان علامت یا نشانه است، و نسبت دادن آن به خداوند سبحان و متعال یا از جهت اثبات وجود او است و یا از جهت شناخت و معرفت به او سبحان و متعال می‌باشد.

از جهت اثبات وجود خداوند سبحان و متعال، تمام مخلوقات و موجودات آیات و نشانه‌های خداوند سبحان و متعال هستند و انسان عظیم‌ترین آنها می‌باشد. تمام موجودات به وجود خالق اشاره دارند؛ چرا که آنها مخلوق‌اند، و نیز به وجود مؤثر دلالت دارند چرا که آنها آثار هستند، و بیش‌ترین اشاره و دلالت بر وجود خالق سبحانه و متعال از آنِ انسان می‌باشد.

اما از جهت شناخت و معرفت خداوند سبحان و متعال، آیات الهی فقط حجت‌های او سبحان و متعال بر خلق هستند؛ به گونه‌ای که به وسیله‌ی آنها خداوند شناخته می‌شود، پس اینها به حق و یقین، دلایل و نشان‌گرهای خداوند هستند. به این معنا، آیات الله، ائمه(ع) هستند و آیت الله العظمی، به طور خاص امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) می‌باشد. در این زمان، آیت الله، امام مهدی(ع) است، و حتی بر این اساس صحیح نیست که امام مهدی محمد بن الحسن (ع) نیز آیت الله العظمی نامیده شود؛ چرا که این مبالغه‌ای است که وصیِ اوصیا علی بن ابی طالب(ع) به آن مخصوص گشته است؛ به این اعتبار که پس از حضرت محمد(ص) او کسی است که خداوند را شناخت و خداوند سبحان و متعال را به خلق شناسانید.

از آنجا که علما به طور قطع و یقین، معنای نخست را اراده نکرده‌اند ‌چرا که هر انسانی اعم از نیکوکار و بدکردار را شامل می‌شود‌ و حتی این معنای نخستین ناظر بر جنس مخلوق به طور عمومی است و استفاده از آن برای تفاوت قایل شدن میان افراد یک جنس، سَبُک‌عقلی و سفسطه‌ای بیش نیست، بنابراین آنها به طور قطع و یقین معنای دوم را قصد کرده و به این ترتیب در عملی حرام و ممنوع وارد شده‌اند. بنابراین اطلاق این نامگذاری یعنی آیت الله بر غیر از ائمه(ع) حرام است و حتی اطلاق آیت الله العظمی برای کسی جز امیر المؤمنین(ع) نیز حرام می‌باشد.

در روایات صحیح از ائمه(ع)، نامگذاری فاطمه(ع) و ائمه(ع) به آیت الله، وارد شده است. از امام کاظم(ع) از پدرانش(ع) از پیامبر خدا(ص) روایت شده است که فرمود: (وارد بهشت شدم و دیدم که بر دروازه‌ی آن با طلا نوشته شده است: لا اله الا الله، محمد حبیب الله، علی بن ابی طالب ولی الله، فاطمه آیت الله....).(2)

از امیر المؤمنین(ع) روایت شده است که فرمود: (امام کلمه‌ی خدا و حجّت خدا و وجه خدا و نور خدا و حجاب خدا و آیت خدا است. خداوند او را انتخاب کرده و هر چه بخواهد در او قرار می‌دهد و با آن، ولایت و طاعت بر جمیع خلق را برایش واجب می‌گرداند و او ولیّ خداوند در آسمان‌ها و زمین است).(3)

در خصوص نام‌گذاری امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) به آیت الله العظمی، شیخ مفید و شهید و سید بن طاووس در کتاب اقبال گفته‌اند که روایت شده جعفر بن محمد صادق(ع) امیرالمؤمنین که سلام و صلوات خداوند بر او باد را این گونه زیارت کرده است: (... السلام علیک یا آیت الله العظمی....).(4)

همچنین از اینکه کسی غیر از علی بن ابی ‌طالب(ع) امیرالمؤمنین نامیده شود، نهی و انکار شده است. از امام صادق(ع) روایت شده است که مردی از ایشان درباره‌ی قائم(ع) پرسید که آیا در مقام خطاب و سلام او را امیر المؤمنین گویند؟ فرمود: (نه، امیر المؤمنین اسمی است که خداوند امیر المؤمنین(ع) را به آن نامیده و نام هیچ کس نه پیش از او و نه پس از او نبوده مگر آنکه آن شخص کافر باشد). عرض کردم: فدایت شوم! چگونه بر او سلام گویند؟ فرمود: (می‌گویند السلام علیک یا بقیة الله) سپس این آیه را قرائت نمود:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(بَقِيَّتُ اللهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ)

(اگر ایمان آورده‌اید، آنچه خدا باقی می‌گذارد برایتان بهتر است).(5)

از امام رضا(ع) پرسیده شد: چرا امیر المؤمنین(ع) به این نام نامیده شد؟ امام(ع) فرمودند: (زیرا او مؤمنان را با علم روشن می‌سازد. آیا در کتاب خداوند نشنیده‌ای (وَنَمِيرُ أَهْلَنَا)(6) (و خانواده‌مان را روشن سازیم).(7)

حال اگرکسی پس از حضرت علی(ع) به امیر المؤمنین نامیده نمی‌شود مگر کافر باشد، دلیل آنها چیست که خود را به نام اختصاص یافته‌ی امیر المؤمنین که آیت الله العظمی می‌باشد، نام می‌نهند؟
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(إِنْ هِيَ إِلَّا أَسْمَاءٌ سَمَّيْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ مَا أَنْزَلَ اللهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَى الْأَنْفُسُ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدَى * أَمْ لِلْإِنْسَانِ مَا تَمَنَّى.... وَمَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا * فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنَا وَلَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا * ذَلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدَى)(8)

(اينها چيزی نيستند جز نام‌هايی که خود و پدرانتان به آنها داده‌ايد و خداوند هيچ دليلی بر آنها نفرستاده است. تنها از پِیِ گمان و هوای نفس خويش می‌روند و حال آنکه از جانب پروردگارشان هدایت آمده است * آيا هر چه آدمی آرزو کند برايش حاصل است؟.... اينان را به آنچه می‌گويند هيچ دانشی نيست، تنها از پندار خود پيروی می‌کنند و پندار برای شناخت حقيقت کافی نيست * پس تو نيز از کسی که از سخن ما روي‌گردان می‌شود و جز زندگی دنيوی را نمی‌جويد اِعراض کن * مُنتَهای دانش آنها همين است. پروردگار تو به آن کس که از طريق او گمراه می‌شود يا به راه هدايت می‌افتد داناتر است).

مردم و به ویژه علما نباید از حدود خود فراتر روند و آنها باید متوجّه این حقیقت باشند و به آن گردن نهند؛ که با تواضع، حکمت می‌روید نه با تکبّر!

منابع:
1 - طه: 61.
2 - کنز الفوائد: ج 1 ص 149.
3 - بحار الانوار: ج 25 ص 169، نقل شده از مشارق انوار یقینِ بُرسی.
4- بحار الانوار: ج 97 ص 373؛ اقبال: ص 608؛ مفاتیح الجنان: ص 448، زیارت امیر المؤمنین در روز میلاد نبی اکرم(ص).
5 - کافی: ج 1 ص 411 ح 2.
6 - یوسف: 64.
7 - کافی: ج 1 ص 412 ح 3.
8 - نجم: 23 تا 30.

متشابهات ج 3

www.almahdyoon.co