1.ملائکه علامت دار 2. معنای انذار زنده ها 3. حیات از آب است4. عرش خدا بر آب است 5.عبادت آزادگان

 پرسش 1: معنای «مسوّمین» در آیه‌ی (مِّنَ الْمَلآئِكَةِ مُسَوِّمِينَ) (از فرشتگان نشان‌دار)

خداوند متعال می‌فرماید:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بِخَمْسَةِ آلافٍ مِّنَ الْمَلآئِكَةِ مُسَوِّمِينَ)(1)

(خدا با پنج هزار از فرشتگان نشان‌دار شما را ياری کند).

معنای «مسوّمین» چیست؟

پاسخ:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

«مسوّمین» یعنی علامت‌دارها و علامت آن‌ها عمامه است. از ابو‌الحسن امام رضا (ع) درباره‌ی این سخن خداوند متعال «مُسَوِّمِينَ» روایت شده است که فرمود: «عمامه را رسول خدا (ص) به سر بست و قسمتی از آن را از سمت جلو و قسمتی دیگر از آن را از پشت سر آویخت و سپس جبرئیل عمامه به سر بست و او نیز عمامه را از پیش رو و پشت سرش آویخت».(2)

عمامه به علم اشارت دارد و در واقع نشانه‌ی این فرشتگان، علم به نام‌های خداوند سبحان است، و هر یک از آن‌ها به یک علم مشخص و به میزان معینی از آن اختصاص پیدا می‌کنند. اصل فرشتگان نشان‌دار سیصد و سیزده مَلِک است و این‌ها فرمانده و جلودار و ما‌بقی کارگزار و سربازان این فرمانده‌هان هستند. هر یک از این سیصد و سیزده مَلِک از یک اسم از نام‌های خداوند سبحان و متعال خلق شده است و او بنده‌ی همان اسم است. عبودیت اسم ربّانی، نشانه‌ی هر‌یک از این فرشتگان است. مثلاً نشانه‌ی یکی از آن‌ها عبد‌الحق است و دیگر عبد‌النور و به همین ترتیب، و این عبودیت همان علم او و همان عمامه‌ی او می‌باشد.

افق فرشتگان نسبت به افق انسان به دلیل اختلاف فطرت در این دو مخلوق، تنگ‌تر است. فطرت انسان به او این قابلیت را می‌دهد که تمام اسماء خداوند سبحان را بداند و بشناسد؛ چرا که خداوند آدم را بر صورت خودش آفرید. فطرت فرشتگان قابلیت شناخت برخی از اسماء خداوند سبحان و متعال را به آن‌ها می‌دهد. ملائکه در اسمی که از آن خلق شده‌اند با یکدیگر متفاوت می‌باشند و بر حسب اسم الهی که از آن آفریده شده‌اند و شایستگی شناختش را دارند، بر یکدیگر برتری دارند:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(جَاعِلِ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا أُولِي أَجْنِحَةٍ مَّثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاء إِنَّ اللهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)(3)

(آن‌که فرشتگان را فرستادگانی قرار داد؛ فرشتگانی که بال‌هايی دارند، دوگانه، سه‌گانه و چهار‌گانه. در آفرينش هر‌چه بخواهد می‌افزايد، زيرا خدا بر هر کاری توانا است).

منابع:
1 - آل عمران: 125.
2- کافی: ج 6 ص 460.
3 - فاطر: 1.

متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co

پرسش 2: معنای آیه‌ی (لِيُنذِرَ مَن كَانَ حَيًّا....) (تا آن‌کس که زنده است را بيم دهد....)

معنای این سخن خداوند متعال چیست؟

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(لِيُنذِرَ مَن كَانَ حَيًّا وَيَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْكَافِرِينَ)(1)

(تا آن‌کس که زنده است را بيم دهد و سخن حق بر کافران ثابت شود).

پاسخ:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به طور قطع اندرز و بیم دادن برای همگان است؛ ولی زنده کسی است که این هشدار را بشنود، اما مردگان نمی‌شنوند:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا)(2)

(و هر بار که دعوتشان کردم تا تو آن‌ها را بيامرزی، انگشت‌هایشان را در گوش‌های خود کردند و جامه به سر کشيدند و پای فشردند و هر‌چه بيشتر سرکشی کردند).

این مردگان همان کافرانی هستند که سخن خداوند بر آن‌ها محقق گشته است.

حق تعالی می‌فرماید:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(ذَلِكَ الْكِتَابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ)(3)

(اين است همان کتابی که در آن هيچ شکی نيست، پرهيزگاران را راهنما است).

و این پرهیزگاران همان زندگان هستند؛ یعنی کسانی هستند که در آسمان‌های ملکوتی بهره و جایگاهی دارند:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَإِنَّ الدَّارَ الآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ)(4)

(و اگر بدانند سرای آخرت، سرای زندگانی است).

کسی‌که در روز قیامت نامش در طومار حیات نوشته نشده باشد، جزو مردگان است، اهل آتشی که در آن جاودانه‌اند. حق تعالی می‌فرماید:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(أَمْواتٌ غَيْرُ أَحْيَاء وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ)(5)

(مردگانند، نه زندگان، و ندانند که چه وقت آن‌ها را دوباره زنده می‌کنند).

منابع:
1 - یس: 70.
2- نوح: 7.
3- بقره: 2.
4- عنکبوت: 64.
5- نحل: 21.

متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co

پرسش 3:

خداوند متعال می‌فرماید:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ)(1)

(و هر چيز زنده‌ای را از آب پديد آورديم؟ چرا ايمان نمی‌آورند؟).

معنای این آیه چیست؟

پاسخ:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

آب، حضرت محمد (ص) است؛ او نور خداوند سبحان و متعال می‌باشد، و هر چیز زنده شامل فرشتگان و ارواح می‌شود. به طور قطع و یقین فرشتگان و ارواح از این آبی که می‌شناسیم خلق نگشته‌اند؛ بلکه مراد از آن، آب حیات و سرچشمه‌ی حیات است که خِضر(ع) ـ‌‌زنده‌ی هر دو جهان‌ـ از آن نوشید. این آب همان حضرت محمد (ص) است و جاری شدنش از طریق باب او یعنی علی(ع) می‌باشد. گشودگی آسمان‌ها و زمین به زندگی، پس از آن‌که بسته بود، یعنی خالی از حیات بود:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ)(2)

(آيا کافران نمی‌دانند که آسمان‌ها و زمين بسته بودند، ما آن‌ها را گشوديم و هر چيز زنده‌ای را از آب پديد آورديم؟ چرا ايمان نمی‌آورند؟).

منابع:
1 - انبیا: 30.
2 - انبیا: 30.

متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co

پرسش 4: معنای آیه‌ی (وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاء) (و عرش او بر آب بود)

حق تعالی می‌فرماید:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاء)(1)

(و عرش او بر آب بود).

این‌که عرش او بر روی آب بود به چه معنا می‌باشد؟

پاسخ:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

عرش همان قرآن و آب، محمد (ص) نور خداوند سبحان و متعال(2) است که در آسمان‌ها و زمین و در خلق جریان دارد، همان‌طور که آب در رودها جریان دارد.

منابع:
1 - هود: 7.
2 - از امیر‌المؤمنین(ع)در جواب سوال رأس جالوت که از او درباره‌ی اصل اشیاء پرسید، روایت شده است که فرمود: «طبق فرموده‌ی خداوند متعال:

(وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ)

(و هر چيز زنده‌ای را از آب پديد آورديم؟ چرا ايمان نمی‌آورند؟)

آب می‌باشد». بحار الانوار: ج 40 ص 224.

از ابو جعفر(ع) روایت شده است که فرمود: «ای جابر! اولین چیزی که خداوند خلق فرمود خلقت محمد (ص) بود....». کافی: ج 1 ص 442.
حتی طبق آن‌چه در حدیث آمده است، دو هزار سال پیش از خلقت (بحار الانوار: ج 3 ص 12) و یگانگی مخلوق اول خداوند سبحان یعنی محمد (ص) که همان آب می‌باشد، واضح است؛ همان‌کس که هر چیزی از او خلق شد. از عبد الله بن سنان از ابو عبدالله(ع) روایت شده است: از ایشان (ع) از اولین چیزی که خداوند عزّوجل خلق نمود سوال کردم. فرمود: «اولین چیزی که خداوند عزّوجل خلق فرمود چیزی بود که هر چیزی را از آن آفرید». عرض کردم: فدایت شوم، آن چه چیزی بود؟ فرمود: «آب....». علل الشرایع: ج 1 ص 83.

متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co

پرسش 5: توصیف عبادت آزادگان و حدود آن.

در حدیث به نقل از ائمه‌(ع) چنین مضمونی روایت شده است: (عبادت از ترس آتشِ جهنم، عبادتِ بندگان، و عبادت به طمع رسیدن به بهشت، عبادت تاجران، و عبادتی که خالی از ترس از آتش جهنم و طمع به بهشت باشد، عبادت آزادگان است). عبادت آزادگان چه اوصافی دارد و حدود آن چیست؟

پاسخ:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

عبادت آزادگان همان عبادت حقیقت و کُنه است نه عبادت ذات که توصیف شده به صفات کمال الهی می‌باشد. انسان اگر متوجّه ذات الهی باشد عبادتش خالی از طمع در به دست آوردن کمال یا رفع نقص نخواهد بود؛ حتی اگر عبادتش از ترس آتش و به طمع بهشت نباشد. بنابراین توحید حقیقی، همان توجّه به کُنه و حقیقت است و اما غیر از آن، نسبت به این توحید، شرک به حساب می‌آید. پس عبادت بندگان، شرک و عبادت تجار، شرک می‌باشد و نیز عبادت آزادگانی که متوجّه ذات برای به دست آوردن کمال یا رفع نقص می‌باشند نیز شرک محسوب می‌شود. خداوند متعال می‌فرماید:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِكُونَ)(1)

(و بيشترشان به خدا ايمان نياورند مگر این‌که مشرک هستند).

والحمد لله وحده.

منابع:
1 - یوسف: 106.

متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co