پرسش 1: نسبت دادن مکر و استهزا به خداوند سبحان.

آن‌چه در قرآن درباره‌ی نسبت دادن استهزا و مکر به خدای سبحان آمده به چه معنا است؟ و حال آن‌که ما می‌دانیم مکر و استهزا دارای معانی قبیحی می‌باشد. از جمله این آیات:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(وَمَكَرُواْ وَمَكَرَ اللهُ وَاللهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ)(1)

(و آنان مکر کردند و خدا هم مکر کرد، و خدا بهترينِ مکرکنندگان است)

و (يُخَادِعُونَ اللهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ)(2)

(خدا را فريب می‌دهند و حال آن‌که خداوند آن‌ها را فريب می‌دهد) و

(سَخِرَ اللهُ مِنْهُمْ)(3)

(خداوند به استهزا می‌گيرد آنان را)

و (يَسْتَهْزِىءُ بِهِمْ)(4)

(آن‌ها را استهزا می‌کند).

پاسخ:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

از امام رضا(ع) روایت شده است:

«ان الله تعالی لا یسخر و لا یستهزی و لایمکر و لایخادع، و لکنه تعالی یجازیهم جزاء السخریه و جزاء الاستهزاء و جزاء المکر و الخدیعه؛ تعالی الله عما یقول الظالمون علوا کبیرا»(5)

(خداوند متعال مسخره و استهزا و مکر و خدعه نمی‌کند، بلکه جزای سخره‌گری و استهزا و مکر و فریب آن‌ها را می‌دهد و مجازاتشان می‌کند؛ خدا از آن‌چه ظالمان می‌گویند بسیار بلند مرتبه‌تر است).

معنای این حدیث آن است که خداوند سبحان و متعال برای دشمنانش و دشمنان اولیایش و لشکریانش از انس و جن، آشکار می‌سازد که لشکر خدا و حزب الله و اولیای الهی در مسیر مشخصی راه می‌پیمایند و در مسیر معینی حرکت می‌کنند، و ابلیس و لشکرش از انس و جن می‌کوشند با مکر و فریب و استهزا و سخره‌گری، این راه را ببندند. در آن هنگام خداوند سبحان و متعال راه و روش لشکرش را تغییر می‌دهد، و ابلیس و لشکرش از انس و جن می‌بینند که در دام خود گرفتار شده‌اند و مکر و خدعه‌شان دامنگیر خودشان شده است و در جایگاهی قرار گرفته‌اند که مورد استهزا و تمسخر واقع شده‌اند؛ والحمد لله وحده.

منابع:
1- آل عمران: 54.
2- نسا: 142.
3- توبه: 79.
4 - بقره: 15.
5- بحار الانوار: ج 3 ص 319.

متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co

پرسش 2: معنای «و خوشنودی خود را در این بامداد به من عطا فرما»

در دعای شب جمعه

«وَ هَبْ لِیَ الْغَدَاةَ رِضَاکَ» (و خوشنودی خود را در این بامداد به من عطا فرما)،

آیا این ذکر فقط مخصوص جمعه است یا در بقیه‌ی روزها هم خوانده می‌شود، یا اینکه انسان برای همه‌ی عمر نیت کند و تا زمانی که در زندگی‌اش طلوع فجر را ببیند آن را بخواند؟

پاسخ:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

مانعی وجود ندارد که مؤمن این دعا را هر روز بخواند یا با نیت درخواست رضای خداوند، در همه‌ی عمرش به هنگام طلوع فجر بخواند ولی در واقع معنای
«وَ هَبْ لِیَ الْغَدَاةَ رِضَاکَ»(1) یعنی به هنگام طلوع فجر، رضای خود را ارزانی‌ام فرما و طلوع فجر همان ظهور امام مهدی(ع) می‌باشد(2)
و از همین‌رو این دعا به روز جمعه که روز ظهور آن حضرت است اختصاص یافته است.

منابع:
1 - مصباح المجتهد: ص 279.
2- از جابر بن عبدالله از ابا عبدالله(ع) روایت شده است که فرمود: «در سخن خدای متعال، مراد از «فجر» قائم است، و «لیالی عشر» امامان از حسن مجتبی(ع) تا حسن عسکری(ع) می‌باشند، «شفع» امیر‌المؤمنین و فاطمه (ع)، «وتر» خدای یگانه و بی‌شریک است، منظور از (و الليل اذا يسر) دولت حبتر است که تا قیام قائم(ع) ادامه می‌یابد». بحار الانوار: ج 24 ص 78.

متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co

پرسش 3: شرافت توحید و یگانه‌پرستی.

در دعا از معصومین (ع) وارد شده است: «و ارزقنی شرف التوحید»(1) (و شرافت یگانه‌پرستی را روزی‌ام گردان). آیا اگر سخن در خصوص توحید باشد، توحیدی هست که شرافت داشته باشد و توحید دیگری به گونه‌ای دیگر باشد؟

پاسخ:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

شرافت برای من باشد و نه برای توحید. یعنی؛ شرافت را روزی من فرما به این‌که موحّد و یگانه‌پرست باشم. در ضمن امام بالاترین درجات توحید را که اخلاص در توحید است تقاضا می‌نماید؛ یعنی: عبادت کُنه و حقیقت و توجّه به آن، نه به ذات. از نظر کسی‌که به این مرتبه‌ی شریف رسیده باشد، بقیه‌ی موحّدین که به ذات رو کرده‌اند مشرک‌اند زیرا عبادت‌شان از طمع به دست آوردن کمال و برطرف کردن نقص، خالی نمی‌باشد.

منابع:
1- مصباح المجتهد: ج 3 ص 319 و در این دعا آمده است:

«.... وَ هَبْ لِي ثَبَاتَ الْيَقِينِ وَ مَحْضَ الْإِخْلاصِ وَ شَرَفَ التَّوْحِيدِ....»
(.... و مرا پایداری در یقین و خالص بودن در اخلاص و شرافت در یگانه‌پرستی عطا فرما....).

متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co

پرسش 4: آیا هر چیز که دل به آن تعلّق پیدا کند شرک می‌باشد؟

از سید شهید محمد صدر ره پرسیده شد که شرک را به گونه‌ای که عالم و جاهل بشناسند معرفی کند. ایشان گفت: هر چیز که چشمت بر آن بیفتد شرک است. سوال کننده گفت: این را عالِم نمی‌فهمد، چه برسد به جاهل. سید گفت: هر چیز که دلت به آن تعلّق پیدا کند شرک است حتی اگر محمد صدر باشد. آیا اگر قلب انسان به چیزی تعلّق یابد، شرک محسوب می‌شود؟

پاسخ:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

این صحیح است که اگر انسان به چیزی غیر از خدا تعلّق پیدا کند مشرک محسوب می‌شود، مگر این‌که این تعلّق از جهت تعلّق به خداوند سبحان و متعال باشد؛ یعنی برای خدا و اطاعت از امر خدا دوست بدارد، مانند دوست داشتن اهل‌بیت نبوّت(ع) .

متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co