اگر کشتن قبطی کار درستی بوده، چرا موسی (ع) گفت: «فعلتها اذا و انا من الضالین»، آن کار را کردم در حالی که گمراه بودم؟

معنای سخن موسی (ع) در سوره‌ی شعرا:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(فَعَلْتُهَا إِذًا وَأَنَا مِنَ الضَّالِّينَ).
در پاسخ پیشین فرمودید: (1)
موسی (ع) از این بابت که کشتن قبطی کاری شیطانی بوده است عذر نخواست بلکه وی تعمداً قبطی را کشت و این عملی صحیح بوده است.
اگر قتل قبطی به دست موسی (ع) کاری صحیح بوده است، پس این سخن او در سوره‌ی شعرا که گفت:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(قَالَ فَعَلْتُهَا إِذًا وَأَنَا مِنَ الضَّالِّينَ)(2)
(گفت: آن‌وقت که چنان کردم، از خطاکاران بودم).
پاسخ:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

در این‌جا مقصود موسی (ع) از گمراهی، انحراف از صراط مستقیم به دلیل عمل قتل قبطی نبوده بلکه آن گمراهی که موسی (ع) قصد بیان کردنش را داشته است، دارای دو بعد می‌باشد:
بُعد نخست: موسی(ع) خودش را بابت باقی ماندنش در کاخ فرعونِ طاغوتِ ظالم، گمراه می‌دید و به همین دلیل در سوره‌ی قصص سخنی به این معنا گفت(3) که خدایا به پاس نعمتی که به من عطا فرمودی، هرگز پشتیبان و حامی گنهکاران نخواهم بود، هر‌چند با بودنم در قصر باعث شوم که سیاهی لشکر فرعون زیاد شود و با سکوت بر ستمگری، با او همکاری کرده باشم. با وجود این‌که بودن موسی (ع)در کاخ فرعون لعنت الله از ابتدا به دست موسی(ع) نبود ولی باقی ماندن حضور او در قصر فرعون به اختیار و اراده‌ی او بود و موسی(ع) می‌بایست در نهایت، تصمیم می‌گرفت که قصر فرعون را ترک گوید و از او لعنت الله برائت جوید.
بعد دوم: موسی(ع) می‌خواست به فرعون بگوید من قبطی ظالم را کشتم در حالی‌که او از پلیس‌های فرعون لعنت الله بود و من بر حق هستم و کشتن او حق بود ولی تو مرا از گمراهان می‌دیدی؛ به عبارت دیگر موسی (ع) می‌خواست به فرعون نشان دهد که من در نظر تو از گمراهان هستم نه این‌که در حقیقت گمراه باشم، و حتی من در زمره‌ی هدایت شدگان می‌باشم و به همین دلیل از تو و ستم تو گریختم و خداوند مرا پاداش داد:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

(فَفَرَرْتُ مِنكُمْ لَمَّا خِفْتُكُمْ فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكْمًا وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُرْسَلِينَ)(4)
(و چون از شما ترسيدم، گريختم؛ ولی پروردگار من به من نبوّت داد و مرا در شمارِ فرستادگان آورد).

منابع:
1- متشابهات: جلد 1 پرسش 22.
2- شعرا: 20.
3- آیه‌ی 17: (قَالَ رَبِّ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَيَّ فَلَنْ أَكُونَ ظَهِيرًا لِّلْمُجْرِمِينَ) (گفت: ای پروردگار من، به پاس نعمتی که بر من عطا کردی هرگز پشتيبان گنهکاران نخواهم شد).
4- شعرا: 21.
متشابهات ج 2
www.almahdyoon.co